Soạn bài Bài thơ về tiểu đội xe không kính | Văn 8 tập 2 kết nối tri thức

1. Soạn bài Bài thơ về tiểu đội xe không kính: Tìm hiểu chung

1.1 Tác giả 

a. Tiểu sử

- Nhà thơ Phạm Tiến Duật (1941 - 2007) quê quán ở huyện Thanh Ba thuộc tỉnh Phú Thọ.

- Ông đã tốt nghiệp Trường Đại học Sư phạm Hà Nội vào năm 1964, nhưng sau đó ông không lựa chọn tiếp tục với nghề giáo mà đã quyết định lên đường để nhập ngũ.

b. Sự nghiệp sáng tác

- Thơ của Phạm Tiến Duật được rất nhiều các nhà văn khác đánh giá cao và có những nét riêng giống như: giọng điệu đầy sôi nổi, trẻ trung và có cái sự “tinh nghịch” nhưng cũng vô cùng sâu sắc.

- Phạm Tiến Duật cũng được người đời được ca tụng là “con chim lửa của Trường Sơn huyền thoại”, “cây săng lẻ của rừng già”, “nhà thơ lớn nhất thời chống Mỹ” và “ngọn lửa đèn” của cả một thế hệ nhà thơ trưởng thành ở trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Thơ của ông thời chống Mỹ cũng từng được đánh giá là “có sức mạnh của cả một sư đoàn”.

1.2 Tác phẩm 

a. Xuất xứ

- Bài thơ về tiểu đội xe không kính được nằm trong chùm thơ của Phạm Tiến Duật và đã đạt giải Nhất của cuộc thi thơ trong báo Văn nghệ vào năm 1969 và được đã đưa vào tập thơ Vầng trăng quầng lửa của chính tác giả.

b. Bố cục của bài thơ (3 phần)

- Phần 1 (hai khổ thơ đầu): Tư thế đầy hiên ngang khi ra trận của những người lính đã lái xe của tiểu đội xe không kính.

- Phần 2 (bốn khổ thơ tiếp theo): Tinh thần đầy dũng cảm, lạc quan của tất cả những người lính.

- Phần 3 (khổ thơ cuối): Ý chí đầy quyết tâm chiến đấu vì miền Nam của Tổ quốc.

c. Ý nghĩa nhan đề

Nhan đề mang đề tài chính của bài thơ: Tiểu đội xe không kính. Ở trong biên chế của quân đội Việt Nam, tiểu đội chính là đơn vị cơ sở nhỏ nhất, với cái nhan đề này cũng đủ gợi lên được sự khắc nghiệt của chiến tranh. Tên gọi này tuy đơn giản, không hoa mỹ, nhưng phản ánh trực tiếp được sự thuần túy của cuộc sống quân đội, đối lập hoàn toàn với những ý niệm vẻ đẹp thuần túy trong văn chương.

c. Nội dung chính

Bài thơ đã khắc họa được những nét độc đáo trong hình tượng của những chiếc xe ô tô không kính, qua đó cũng làm nổi bật lên được hình ảnh về những người chiến sĩ lái xe dọc trên tuyến đường Trường Sơn khi đất nước trong thời kì kháng chiến chống Mỹ diễn ra vô cùng ác liệt, họ vẫn phong thái ung dung hiên ngang, dũng cảm lạc quan và có một tinh thần đồng chí, đồng đội cùng với một ý chí kiên cường chiến đấu giải phóng Miền Nam.

d. Giá trị nội dung

Bài thơ của nhà thơ Phạm Tiến Duật đã khắc họa một hình ảnh rất độc đáo: những chiếc xe không kính. Qua đó, tác giả cũng đã khắc họa một cách nổi bật nên hình ảnh của những người lính lái xe ở khu Trường Sơn trong thời kỳ đất nước chống Mĩ, với tư thế hiên ngang, tinh thần đầy lạc quan, dũng cảm, bất chấp những khó khăn nguy hiểm và ý chí chiến đấu để giải phóng miền Nam.

e. Giá trị nghệ thuật

Tác giả đã đưa vào trong bài thơ chất liệu thơ rất hiện thực và sinh động của cuộc sống ở ngoài chiến trường, ngôn ngữ cùng giọng điệu giàu tính khẩu ngữ, tự nhiên vô cùng khỏe khoắn.

>> Mời bạn tham khảo: Soạn văn 8 kết nối tri thức

2. Soạn bài Bài thơ về tiểu đội xe không kính: Thực hành đọc 

2.1 Số tiếng trong mỗi dòng, số dòng trong mỗi khổ, vần và nhịp thơ 

Số tiếng ở trong mỗi dòng: không cố định

Số dòng ở trong mỗi khổ: 4 dòng

Vần chân (tim - chim, già - ha, rơi - tới,...)

Nhịp thơ vô cùng linh hoạt

2.2 Hình ảnh những chiếc xe không kính và người lính lái xe trên tuyến đường Trường Sơn

a. Những chiếc xe không kính

- Những chiếc xe không kính vốn không phải vì ngay từ đầu không có kính, mà do đã phải trải qua những năm tháng đi dưới bom rơi, bão đạn khiến cho kính của chúng đã bị vỡ đi.

- Không chỉ một chiếc xe không kính mà là cả “tiểu đội” - cấp đơn vị trong quân đội là nhỏ nhất: Đây chứng minh rằng không phải là một trường hợp hy hữu mà là do chung một hoàn cảnh của những chiếc xe vận chuyển đi trên tuyến đường Trường Sơn. Tiểu đội xe không kính đã được tác giả khắc họa cũng chỉ là một trong rất nhiều những tiểu đội tương tự như vậy.

⇒ Nổi bật lên đó là sự khốc liệt của chiến tranh, sự hiểm nguy tại nơi chiến trường và tinh thần rất lạc quan của những người lính lái xe.

b. Người lính lái xe

• Tư thế của những người lính khi phải đối mặt với khó khăn:

- Tư thế của những người lính lái xe: “Ung dung buồng lái ta ngồi/Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng”: Cho thấy được tư thế rất hiên ngang, chủ động và luôn sẵn sàng đối mặt với vô vàn hiểm nguy. Trong những cơn mưa bom, bão đạn nhưng họ vẫn luôn nhìn thẳng về con đường ở phía trước.

- Những chiếc xe không kính càng khiến cho những khó khăn thêm phần khắc nghiệt hơn:

“Gió vào xoa mắt đắng
Con đường chạy thẳng vào tim
Sao trời, đột ngột cánh chim”

⇒ Tất cả dường như “sa”, “ùa” vào trong buồng lái. Nhưng những người lính vẫn không bao giờ cảm thấy sợ hãi mà vẫn luôn hiên ngang đối mặt với tất cả mọi thứ.

• Tinh thần lạc quan:

- Họ buộc phải đối mặt với vô vàn khó khăn khi đi những chiếc xe không có kính: “ừ thì có bụi”, “ừ thì ướt áo”.

- Nhưng thái độ của người lính trước những khó khăn: “không có… ừ thì” cho thấy một thái độ luôn sẵn sàng chấp nhận đối mặt với mọi khó khăn của những người lính.

- Hình ảnh người lính “nhìn nhau mặt lấm cười ha ha” hay “gió lùa khô mau thôi”: cho thấy được một tinh thần rất vui vẻ, yêu đời bất chấp rất nhiều những gian khổ phải đối mặt.

• Tình đồng đội rất ngắn bó:

- Họ đã “bắt tay nhau qua cửa kính vỡ rồi”: chi tiết đã phản ánh một cách chân thực được tình cảm của người lính, qua những cái bắt tay của người lính đã tiếp thêm cho nhau rất sức mạnh, động lực để có thể tiếp tục những chặng đường ở phía trước.

- “Bếp Hoàng Cầm dựng đứng giữa trời”: Cuộc chiến tranh vô cùng khốc liệt khiến cho họ phải dựng bếp ăn lên giữa trời, cuộc sống sinh hoạt hàng ngày vô cùng vất vả.

- “Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy”: Họ gắn bó với nhau giống như những người thân ở trong gia đình, gắn bó với nhau vô cùng thân thiết như thứ tình cảm ruột thịt.

- Ở trên hành trình vất vả ấy, họ chỉ có thể nghỉ ngơi ở trên những chiếc võng.

- Những vẫn giữ tinh thần lạc quan: “Lại đi, lại đi trời xanh thêm”: Điệp từ “lại đi” giống như những nhịp bước hành quân của người lính khi trên đường đi hành quân.

- Hình ảnh “trời xanh thêm”: tinh thần đầy lạc quan và yêu đời hướng về tương lai phía trước.

•  Ý chí, tình yêu vô bờ dành cho tổ quốc:

- Hai câu đầu vẫn là những khó khăn tới từ những chiếc xe: xe không có đèn, không có mui xe, thùng xe thì có xước…

- Nhưng khó khăn ấy cũng chẳng thể cản nổi ý chí của người lính: xe vẫn cứ chạy thẳng vì miền Nam phía trước, vì niềm tin tất thắng và nước nhà sẽ sớm thống nhất.

- Chỉ cần trong xe họ có một trái tim: hình ảnh “một trái tim” là một hình ảnh hoán dụ, chỉ những người lính. Trái tim họ vẫn luôn căng tràn sự sống, cũng như một lòng sôi sục lòng căm thù giặc rất sâu sắc. Trái tim còn tượng trưng cho tinh thần nhiệt huyết với cách mạng, lòng trung thành với Đảng và tình yêu nước rất sâu đậm của người lính.

2.3 Bố cục, mạch cảm xúc. cảm hứng chủ đạo của bài thơ

- Bố cục bài thơ:

Phần 1: Từ đầu đến “Như sa như ùa vào buồng lái”: Tư thế đầy hiên ngang của người lính lái xe.

Phần 2: Tiếp theo đến “Mưa ngừng, gió lùa khô mau thôi”: Tinh thần vô cùng lạc quan của người lính lái xe ở trước một hoàn cảnh nguy hiểm, khó khăn.

Phần 3. Tiếp theo đến “Lại đi, lại đi trời xanh thêm”: Tình động đội mãnh liệt của những người lính.

Phần 4. Còn lại: Lòng yêu nước sâu đậm, quyết tâm chiến đầu vì miền Nam, vì tổ quốc thân thương.

- Mạch cảm xúc: Mạch cảm xúc chính của bài thơ được gợi ra từ hình ảnh về những chiếc xe không kính. Qua đó, tác giả đã khắc họa rõ nét được tinh thần lạc quan, tư thế hiên ngang của những người lính khi lái xe cũng như cho thấy được tình đồng đội gắn bó của họ. Cuối cùng bài thơ đã khép lại với lòng yêu nước to lớn, ý chí quyết tâm chiến đấu vì miền Nam, vì tổ quốc thống nhất.

- Cảm hứng chủ đạo: Hình tượng là những chiếc xe không kính, cùng tư thế rất hiên ngang, tinh thần đầy lạc quan của những người lính lái xe.

2.4 Đặc điểm ngôn ngữ của bài thơ

• Gần gũi và giản dị

• Sử dụng rất nhiều khẩu ngữ

• Vui vẻ, tếu táo…

Qua bài viết này, VUIHOC đã cung cấp cho các em chi tiết bài soạn bài Bài thơ về tiểu đội xe không kính sách Ngữ Văn 8 tập 2 kết nối tri thức. Hi vọng rằng những gợi ý, hướng dẫn của bài soạn có thể giúp các em nắm được những ý chính cũng như trau dồi được nội dung kiến thức. Để học nhiều hơn các kiến thức của những môn học khác thì các em hãy nhanh tay truy cập vào website vuihoc.vn hoặc đăng ký khóa học với các thầy cô giáo của VUIHOC ngay bây giờ nhé!

>> Mời bạn tham khảo thêm: 

• Thực hành tiếng Việt trang 48
• Viết đoạn văn ghi lại cảm nghĩ về một bài thơ tự do
• Củng cố, mở rộng trang 56