Soạn bài Bên bờ Thiên Mạc| Văn 8 tập 2 Cánh diều

1. Soạn bài Bên bờ Thiên Mạc: Chuẩn bị

1.1 Thông tin về tác giả Hà Ân

- Hà Ân có tên thật là Hoàng Hiển Mô, sinh vào ngày 16 tháng 1 năm 1928, mất vào ngày 25 tháng 1 năm 2011 tại thành phố Hà Nội.

- Ông là người quê ở Hà Nội, là một nhà văn giỏi ở Việt Nam. Ông đã rất nổi tiếng với các tác phẩm về tiểu thuyết lịch sử, những truyện kể lịch sử và dã sử.

- Năm 1947, ông đã gia nhập Trung đoàn thủ đô ở liên khu I trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, rồi được làm trưởng ty Hoa kiều vụ tại tỉnh Lào Cai năm 1948.

- Năm 1955, ông trở về và đảm nhiệm vai trò giáo viên văn hóa tại trường quân y và hậu cần. Từ năm 1964, Hà làm công việc nghiên cứu tại Viện bảo tàng quân đội. Cũng từ năm 1964, ông bắt đầu công tác biên tập cho Nhà xuất bản Hà Nội và tiếp tục đến khi nghỉ hưu vào năm 1990.

1.2 Bối cảnh ra đời đoạn trích 

“Bên bờ Thiên Mạc" là một tập truyện lịch sử gồm năm chương, tái hiện lại một địa danh lịch sử nổi tiếng liên quan đến những anh hùng thời nhà Trần trong cuộc kháng chiến chống lại quân Mông – Nguyên lần thứ hai vào năm 1285. Tác phẩm này có cấu trúc đa tuyến, trong đó tuyến chính tập trung vào câu chuyện về Trần Bình Trọng, tôn vinh tinh thần dũng cảm, gan dạ và bất khuất của vị tướng này trong cuộc đối đầu với kẻ thù. Tuyến thứ hai trong "Bên Bờ Thiên Mạc" đề cập đến câu chuyện về vua Trần Nhân Tông và Trần Hưng Đạo, tôn vinh tư thế bình tĩnh, ung dung tự tại của những người lãnh đạo cao cấp trong cuộc chiến. Còn tuyến thứ ba kể về cha con ông già Màn Trò và những người dân tại Thiên Mạc, ca ngợi tinh thần yêu nước của các tầng lớp nhân dân địa phương.

Trích đoạn Bên bờ Thiên Mạc từ chương 4, phần 2 của "Bên Bờ Thiên Mạc" mô tả việc Trần Quốc Tuấn giao nhiệm vụ quan trọng và mật thiết cho Hoàng Đỗ, con ông già Màn Trò, một nô tì ở khu vực Thiên Mạc. Trước khi chia tay, Trần Bình Trọng đã xóa vết xăm nô tì trên trán của Hoàng Đỗ, giúp cậu trở thành một người dân tự do.

>> Xem thêm: Soạn văn 8 cánh diều 

2. Soạn bài Bên bờ Thiên Mạc: Đọc hiểu

Nội dung chính:

Trong văn bản đã mô tả về cảnh Trần Quốc Tuấn giao nhiệm vụ quan trọng và bí mật cho Hoàng Đỗ, con trai của ông già Màn Trò, một nô tì sinh sống tại khu vực Thiên Mạc.

2.1 Trần Quốc Tuấn đã giao nhiệm vụ gì cho Hoàng Đỗ?

Lời giải chi tiết:

Trần Quốc Tuấn đã giao nhiệm vụ đưa tin đến với tướng quân Trần Quang Khải cho nhân vật Hoàng Đỗ.

2.2 Khi nhận được nhiệm vụ, thái độ của Hoàng Đỗ như thế nào?

Lời giải chi tiết:

Hoàng Đỗ cảm thấy vô cùng băn khoăn, sợ không thể đảm đương được nhiệm vụ này.

2.3 Phần thưởng xứng đáng mà Trần Bình Trọng đã trao cho cậu bé Hoàng Đỗ là gì?

Lời giải chi tiết:

Phần thưởng xứng đáng mà Trần Bình Trọng đã trao cho cậu bé Hoàng Đỗ đó chính là việc xóa bỏ đi thân phận nô tì của cậu, cho cậu trở thành làm một người dân tự do.

2.4 Hãy hình dung, tưởng tượng về nỗi xúc động của ông già Màn Trò. 

Lời giải chi tiết:

Ông già Màn Trò cảm thấy bất ngờ, xúc động, không dám tin rằng Hoàng Đỗ đã thoát khỏi được thân phận nô tì thấp kém.

3. Soạn bài Bên bờ Thiên Mạc: Trả lời câu hỏi 

3.1 Câu 1 trang 72 SGK Văn 8/2 Cánh diều

Tác phẩm Bên bờ Thiên Mạc đã gắn liền với sự kiện lịch sử nào của dân tộc? Hãy xác định nội dung chính của mỗi phần ở trong đoạn trích.

Lời giải chi tiết:

- Tác phẩm đã gắn với sự kiện: cuộc kháng chiến chống quân Mông - Nguyên lần thứ hai của nước ta (năm 1285).

- Chúng ta có thể chia văn bản thành 2 phần:

+ Phần 1: Trần Quốc Tuấn đã giao nhiệm vụ đưa tin cho Hoàng Đỗ.

+ Phần 2: Trần Bình Trọng đã xóa bỏ đi thân phận nô tì cho Hoàng Đỗ.

3.2 Câu 2 trang 72 SGK Văn 8/2 Cánh diều

Hãy liệt kê ra tên các nhân vật ở trong đoạn trích. Những nhân vật nào trong đoạn trích là nhân vật có thật ở trong lịch sử?

Lời giải chi tiết:

- Các nhân vật có trong đoạn trích: Trần Quốc Tuấn, Trần Bình Trọng, Hoàng Đỗ, ông già Màn Trò.

- Những nhân vật có thật trong lịch sử là: Trần Quốc Tuấn, Trần Bình Trọng.

3.3 Câu 3 trang 72 SGK Văn 8/2 Cánh diều

Nêu lên một số chi tiết cụ thể (lời nói, suy nghĩ, hành động…) mà tác giả đã sử dụng để có thể khắc họa về Trần Bình Trọng, Trần Quốc Tuấn và Hoàng Đỗ. Từ đó, hãy nhận xét về tính cách, phẩm chất của cả ba nhân vật ấy.

Lời giải chi tiết:

- Trần Bình Trọng:

+ "Cậu bé chăn ngự đã biết đem tất cả hạnh phúc đối với những người làm tướng"

⇒ Ông là một người rất có mắt nhìn người, không coi thường đi năng lực của Hoàng Đỗ dù cho biết cậu chỉ là một cậu bé chăn cừu.

+ "Nhưng đột nhiên, ông nhớ lại và thấy trước đây, ông chưa đối xử rộng tình với quân sĩ và gia nô của ông." → Một người chủ tướng, chủ nhân tốt, biết nghĩ đến những con người cấp dưới của mình.

+ "Trần Bình Trọng dùng mũi kiếm... dùng thuốc đấu trán cho Hoàng Đỗ"

⇒ Là một người chủ tướng tuy nhiên Trần Bình Trọng lại thấu hiểu tâm tư và nguyện vọng của những người dưới trướng mình.

⇒ Trần Bình Trọng chính là vị tướng tài năng, rất giỏi trong việc nhìn người, có sự thấu hiểu cho những con người người dưới trướng mình.

- Trần Quốc Tuấn:

+ “Đây là một đạo...Việc lớn của nước nằm trong viên sáp này đó" → Trần Quốc Tuấn có khả năng nhận biết tài năng của con người. Dù Hoàng Đỗ còn trẻ nhưng khi được giao nhiệm vụ, cậu đã tỏ ra sẵn lòng và quyết tâm thực hiện nhiệm vụ một cách nghiêm túc.

+ "Binh pháp gọi như... như vậy đâu!" → Ông là một người học rộng, hiểu sâu.

+ "Ta cũng đã nghĩ trước.... vận nước đâu" → Luôn suy nghĩ, dự liệu, cẩn thận trước tất cả mọi thứ.

⇒ Trần Quốc Tuấn chính là người có mắt nhìn người vô cùng tinh tế và nhìn đúng người. Luôn suy nghĩ, dự liệu, cẩn thận trước tất cả mọi thứ.

- Hoàng Đỗ:

+ “Phải trung với nước. Dù có chết cho nước cháu cũng không sợ” → Mặc dù cậu bé vẫn còn nhỏ tuổi, trong tâm hồn của cậu đã bùng cháy ngọn lửa yêu nước rất lớn, sẵn lòng hy sinh tất cả vì đất nước, dù phải đối diện với cái chết cũng không e ngại.

+ "cháu sợ không đảm đương được việc này" → đứng trước với việc lớn như thế này mà bản thân mình lại phải tự làm cậu cũng tỏ ra khá lo lắng và sợ hãi.

+ "Nuốt xong, cháu không chịu chết... mạng giặc." → Hoàng Đỗ là một cậu bé rất gan dạ, có lòng căm thù giặc.

⇒ Hoàng Đỗ là một cậu bé vô cùng ngoan ngoãn, nhanh nhẹn và có lòng yêu nước vô cùng nồng nàn từ khi còn rất nhỏ.

3.4 Câu 4 trang 72 SGK Văn 8/2 Cánh diều

Đặc điểm của truyện lịch sử đã được thể hiện thông qua những yếu tố nào ở văn bản này?

Lời giải chi tiết:

- Có nội dung liên quan tới các nhân vật trong lịch sử: Trần Quốc Tuấn, Trần Bình Trọng.

- Có nội dung liên quan tới các sự kiện lịch sử: Cuộc chiến đánh quân Mông - Nguyên lần thứ hai của quân đội thời nhà Trần.

- Văn bản không chỉ đơn thuần là một tường thuật về sự kiện lịch sử và những con người thực sự, mà còn kết hợp với yếu tố hư cấu và tưởng tượng. Tác giả đã bổ sung và sáng tạo để tạo ra một câu chuyện phong phú và hấp dẫn.

3.5 Câu 5 trang 72 SGK Văn 8/2 Cánh diều

Trong đoạn trích trên, điều gì đã gây ấn tượng sâu sắc nhất đối với em? Tại sao?

Lời giải chi tiết:

Em rất ấn tượng với cậu bé tên Hoàng Đỗ, tuy nhỏ tuổi nhưng lại có tinh thần rất dũng cảm, làm được nhiều điều có ích đem lại điều lợi cho đất nước.

3.6 Câu 6 trang 72 SGK Văn 8/2 Cánh diều

Đoạn trích Bên bờ Thiên Mạc giúp em hiểu thêm được những gì về tấm lòng của những con người ở nước Việt khi đất nước đang có giặc ngoại xâm?

Lời giải chi tiết:

Đoạn trích Bên bờ Thiên Mạc đã giúp ta thấy được thêm về tấm lòng yêu nước, tinh thần dũng cảm nhằm chống lại giặc ngoại xâm, thể hiện được lòng tự tôn dân tộc bằng vô vàn cách khác nhau.

Qua bài viết này, VUIHOC đã cung cấp cho các em chi tiết bài soạn bài Bên bờ Thiên Mạc trong sách Cánh diều 8 tập 2. Hi vọng rằng những gợi ý, hướng dẫn của bài soạn có thể giúp các em nắm được những ý chính cũng như trau dồi được nội dung kiến thức. Để học nhiều hơn các kiến thức của những môn học khác thì các em hãy nhanh tay truy cập vào website vuihoc.vn hoặc đăng ký khóa học với các thầy cô giáo của VUIHOC ngay bây giờ nhé!

>> Mời bạn tham khảo thêm: 

• Quang Trung đại phá quân Thanh
• Đánh nhau với cối xay gió
• Thực hành tiếng Việt trang 67