Soạn bài Cây tre Việt Nam| SGK Ngữ Văn lớp 6 kết nối tri thức

1. Soạn bài Cây tre Việt Nam| SGK Ngữ Văn lớp 6 kết nối tri thức: Phần trước khi đọc

1.1 Tìm hiểu về nhà văn Thép Mới

- Thép Mới (1925-1991) là một nhà văn, nhà báo nổi tiếng của Việt Nam, tên thật là Hà Văn Lộc , quê ở huyện Hoài Đức, tỉnh Hà Đông (nay thuộc Hà Nội). Ông được biết đến không chỉ là một cây bút xuất sắc trong lĩnh vực báo chí mà còn là tác giả của nhiều bài viết và tác phẩm mang tính tư tưởng sâu sắc.

- Sự nghiệp văn học và báo chí:

+ Thép mới gắn bó lâu dài với báo Nhân Dân , cơ quan ngôn luận chính thức của Đảng Cộng sản Việt Nam. Ông giữ nhiều vị trí quan trọng, trong đó có Trưởng Ban Biên tập báo.

+ Ông là tác giả của nhiều bài bình luận, phóng sự và thảo luận có sức ảnh hưởng lớn, với phong cách viết sâu sắc, giàu cảm xúc và đậm tính chiến đấu.

- Tác phẩm văn học biểu tượng:

+ Cây tre Việt Nam: Đây là bài bút ký nổi tiếng, được đưa vào giảng dạy trong sách giáo khoa, có thể hiện vẻ đẹp và ý nghĩa biểu tượng của cây tre trong đời sống và văn hóa người Việt Nam.

+ Đã thép tôi thế đấy Thép: Là sản phẩm nổi tiếng của nhà văn Nikolai Ostrovsky, qua đó lan tỏa tinh thần kiên cường và ý chí cách mạng cho nhiều thế hệ thanh niên Việt Nam.

- Phong cách sáng tác:

+ Văn phong của Thép Mới giàu tính biểu tượng, chi tiết nhưng vẫn mượt mà, dễ hiểu.

+ Ông chú quan trọng đến việc truyền tải thông điệp yêu nước, hãy tự hào dân tộc và tinh thần cách mạng.

+ Các sản phẩm của ông vừa mang giá trị thực tế chứa đựng ý nghĩa giáo dục sâu sắc.

- Di sản: Thép mới không chỉ để lại nhiều bài báo và tác phẩm có giá trị mà còn góp phần quan trọng vào sự phát triển của nền báo chí và văn học cách mạng Việt Nam. Ông được nhiều thế hệ độc giả kính trọng và nhớ đến như một biểu tượng của cây bút hiển cường, giàu lòng yêu nước.

1.2 Trả lời câu hỏi trước khi đọc 

Câu 1 (trang 93 sgk Ngữ văn lớp 6 Tập 1):

Em biết những câu chuyện cổ tích nào ở nước ta?

Câu trả lời chi tiết:

- Những câu chuyện cổ tích mà em biết ở nước ta đó là: 

+ Cây tre trăm đốt 

+ Cây khế

+ Tấm Cám 

+ Sự tích trầu cau 

+ Sự tích hồ Ba Bể

+ Đẽo cày giữa đường

+ Thạch Sanh

+ Sọ dừa

+ Sự tích Hồ Gươm

+ Sự tích thạch sùng

+ Sự tích cây vú sữa

….

>> Xem thêm: Soạn văn 6 kết nối tri thức 

Câu 2 (trang 93 sgk Ngữ văn lớp 6 Tập 1):

Em thích những nhân vật nào trong các câu chuyện đó? Vì sao?

Câu trả lời chi tiết:

- Tấm ( Tấm Cám ): Em thích Tấm vì cô là người hiền lành, chịu nhiều bất công nhưng luôn giữ được sự chiến đấu và nghị lực vươn lên trong cuộc sống. Tấm là biểu tượng cho chiến thắng của cái thiện trước cái ác và niềm tin vào công lý.

- Thạch Sanh( Thạch Sanh ): Thạch Sanh là hình mẫu của lòng dũng cảm, tài năng và đức độ. Dù xuất thân khốn khổ, anh luôn sẵn sàng giúp đỡ người khác, chiến đấu với tình yêu và bảo vệ đất nước, có thể hiện thực hóa thần thần chính nghĩa mạnh mẽ.

- Sọ Dừa ( Sọ Dừa ): Nhân vật Sọ Dừa được yêu thích vì lòng sâu, thông minh và tài năng vượt qua định kiến ​​ngoại hình. Cuộc đời Sọ Dừa là minh chứng rằng giá trị bên trong con người quan trọng hơn bề ngoài.

- Chàng trai nghèo( Cây tre trăm đốt ): Em thích nhân vật này vì anh chăm chỉ, thật thà, không khuất phục trước sự lừa gạt của địa chủ. Anh đã chiến thắng nhờ sự giúp đỡ của thần tiên và thông tin của mình, mang đến bài học về sự công bằng.

- Người em( Sự tích cây khế ): Người em trong câu chuyện được yêu thích vì nhân hậu, vị tha và biết chia sẻ. Nhân vật này nhắc chúng tôi rằng hãy tốt và sự giản dị sẽ luôn được đền đáp xứng đáng.

- Cô bé Tiểu Lem( bản Việt của Tấm Cám ): Nhân vật này là hình ảnh của sự nỗ lực và lòng tin vào cuộc sống. Dù bị đối xử bất công, cô vẫn giữ được trái tim trong sáng và cuối cùng đạt được hạnh phúc.

Em thích các nhân vật này vì họ đại diện cho những sản phẩm chất tốt đẹp như lòng nhân ái, sự dũng cảm, khoe trì và niềm tin rằng cái thiện luôn chiến thắng cái ác.

2. Soạn bài Cây tre Việt Nam| SGK Ngữ Văn lớp 6 kết nối tri thức: Phần sau khi đọc 

Nội dung chính của văn bản: Bài văn đã thể hiện sâu sắc tình yêu quê hương, đất nước và niềm tự hào dân tộc của nhà văn thông qua hình ảnh cây tre. Dưới bút tài hoa của tác giả, cây tre không chỉ là một loài cây bình bình trong đời sống mà còn mang những sản phẩm chất cao quý, đẹp đẽ, tượng trưng cho tinh thần và bản sắc dân tộc Việt Nam. Tre hiện lên như một biểu tượng sống, gắn liền với cuộc sống lao động và chiến đấu của người Việt Nam. 

2.1 Câu 1 trang 99 SGK Ngữ Văn lớp 6 tập 1 kết nối tri thức

Vẻ đẹp của cây tre Việt Nam được tác giả miêu tả qua những chi tiết, hình ảnh nào:

Câu trả lời chi tiết:

Vẻ đẹp của cây tre Việt Nam trong bài cây tre Việt Nam được tác giả khắc họa qua nhiều chi tiết và hình ảnh sinh động, gần gũi và cao quý. Một số điểm nổi bật bao gồm:

- Ngoại hình đẹp bên ngoài:

+ Tre được miêu tả với hình dáng thẳng, thân gầy guộc nhưng vững chãi, xanh tốt quanh năm.

+ Tre mọc thành lũy, thành cụm, tạo nên hình ảnh gắn bó, kết nối và bảo vệ lẫn nhau.

- Chất cao quý của tre:

+ Tre mang sức sống bền bỉ, dù trên đất sỏi đá vẫn vươn lên mạnh mẽ. Điều này biểu hiện cho ý chí kiên cường, bất khuất của con người Việt Nam.

+ Tre chịu đựng gian khổ nhưng vẫn luôn tươi xanh, không bao giờ chịu khuất phục trước khó khăn.

- Sự gắn kết với cuộc sống con người:

+ Tre xuất hiện trong mọi hoạt động của con người, từ lao động sản xuất (gậy tre, đòn gánh, cần câu), sinh hoạt hàng ngày (rổ rá, chõng tre), đến cả trong chiến đấu bảo vệ quê hương (gậy) tre, đào tre).

+ Hình ảnh cây tre còn đi vào văn hóa dân tộc, trở thành biểu tượng của làng quê và cuộc sống yên bình.

- Trong chiến đấu: Tác giả nhấn mạnh vai trò của tre trong những cuộc chiến chống giặc ngoại xâm. Tre không chỉ là cây cỏ bình thường mà còn "xung phong" cùng con người chống lại xe tăng, đại bác của kẻ thù, biểu tượng cho lòng yêu nước và tinh thần đấu tranh mạnh mẽ.

- Tre là biểu tượng văn hóa dân tộc: Tre biểu tượng cho phẩm chất thanh cao, giản dị, gắn bó và trung thành của người Việt Nam.

Khóa học DUO dành riêng cho các em bậc THCS từ nhà trường VUIHOC, các em sẽ được học cùng các thầy cô TOP trường điểm quốc gia với kinh nghiệm giảng dạy phong phú. Đăng ký học thử để được trải nghiệm buổi học trực tuyến hoàn toàn miễn phí nhé!

2.2 Câu 2 trang 99 SGK Ngữ Văn lớp 6 tập 1 kết nối tri thức

Những từ ngữ nào trong văn bản biểu đạt rõ nhất đặc điểm của cây tre?

Câu trả lời chi tiết:

Trong văn bản Cây tre Việt Nam , một số từ nổi bật biểu đạt được đặc điểm của cây tre bao gồm:

- "Thân gầy guộc, lá mong manh": Miêu tả hình mẫu bên ngoài giản dị, mộc mạc nhưng gần gũi của cây tre.

- "Vững chắc": Thể hiện sự kiên cường, không dễ bị lay chuyển, dù gầy guộc nhưng lại rất bền bỉ.

- "Tuyên ngôn, ngay thẳng": Nhấn mạnh tính trung thực, chính trực, như một phẩm chất đẹp của con người Việt Nam.

- "Xanh tốt quanh năm": Nói lên sức sống trường tồn của tre, không bị ảnh hưởng bởi thời tiết hay môi trường khắc nghiệt.

- "Đoàn kết, chung thủy": Hình ảnh tre mọc thành lũy, thành bụi thể hiện sự gắn kết, kết nối giữa các cá thể, giống như tinh thần đoàn kết của dân tộc.

- "Bền bỉ, dẻo dai": Tăng sức chịu đựng và khả năng thích nghi phi thường của cây tre trước những khó khăn, thử thách.

- “Hiền lành, cần cù”: Tre phục vụ con người trong lao động, sinh hoạt, chiến đấu, biểu tượng cho tính cách chất phác, chăm chỉ của người Việt.

- "Xung phong, chống lại thép của quân thù": Nhấn mạnh vai trò của tre trong các cuộc chiến kháng chiến, biểu tượng cho tinh thần bất khuất, dũng cảm.

2.3 Câu 3 trang 99 SGK Ngữ Văn lớp 6 tập 1 kết nối tri thức

Khi nói về cây tre, tác giả đồng thời nói đến khung cảnh, cuộc sống, văn hóa của Việt Nam. Hãy chỉ ra những chi tiết đó trong bài.

Câu trả lời chi tiết:

Khi miêu tả cây tre, tác giả đã khéo léo xây dựng hình ảnh khung cảnh, cuộc sống, và văn hóa Việt Nam qua nhiều chi tiết giàu ý nghĩa, gợi lên một bức tranh toàn diện về quê hương. Một số chi tiết nổi bật bao gồm:

- Khung cảnh làng quê Việt Nam :

+ "Cây xanh, xanh tự bao giờ" : Hình ảnh cây xanh tốt gắn bó với làng quê Việt Nam từ bao đời nay, tạo nên một cảnh sắc yên bình.

+ "Bụi tre, lũy tre làng" : Gợi lên hình ảnh đặc trưng của làng quê Việt Nam, nơi có lũy tre bao bọc, bảo vệ cuộc sống nhân dân.

+ "Mái nhà tranh" : Tre gắn bó với hình ảnh mái nhà đơn giản, giản dị, mang đậm dấu ấn của làng quê.

- Cuộc sống lao động, sinh hoạt của dân dân :

+ "Đòn gánh tre, cần câu tre" : Tre xuất hiện trong công cụ lao động, biểu tượng cho sự cần cù, chăm chỉ của người nông dân Việt Nam.

+ "Chõng tre, giường tre" : Gợi lên sự gắn bó của tre trong đời sống thường ngày, từ đồ dùng sinh hoạt đến giấc ngủ bình dị.

+ "Gậy tre, chông tre" : Biểu hiện cho tinh thần lao động sáng tạo và khả năng sử dụng những vật liệu đơn giản để thích nghi với cuộc sống.

- Văn hoá và tinh thần dân tộc :

+ "Tre giữ làng, giữ nước" : Hình ảnh tre tham gia bảo vệ quê hương, biểu tượng cho lòng yêu nước và tinh thần bất khuất.

+ "Tre hiền lành, cần cù" : Phẩm chất của tre gắn liền với sắc đẹp tính cách của con người Việt Nam: chân chất, chăm chỉ, hiền hòa.

+ "Tre xung phong vào xe tăng, đại bác" : Tre được nhân hóa như một người lính, mang trong mình tinh thần chiến đấu tự lực tự cường của dân tộc.

- Ý nghĩa biểu tượng của tre trong văn hóa Việt :

+ Tre không chỉ là một loài cây mà còn là biểu tượng cho sự trường tồn, liên kết và gắn bó giữa các hệ thống.

+ Qua những hình ảnh như "Tre già măng mọc," tác giả nhấn mạnh sự kế thừa và phát triển không ngừng của dân tộc, giống như tinh thần của tre mãi mãi xanh tươi.

2.4 Câu 4 trang 99 SGK Ngữ Văn lớp 6 tập 1 kết nối tri thức

Vì sao tác giả có thể khẳng định: "Cây tre mang những đức tính của người hiền là tượng trưng cao quý của dân tộc Việt Nam”?

Câu trả lời chi tiết:

Tác giả khẳng định "Cây tre mang những đức tính của người hiền là biểu tượng trưng cao quý của dân tộc Việt Nam" vì cây tre không chỉ là một loài cây bình dị mà còn thể hiện những phẩm chất cao đẹp, gắn bó sâu sắc với cuộc sống và tinh thần của con người Việt Nam.

- Cây tre mang những đức tính của người Việt Nam:

+ Hiền lành và cần cù: Cây tre mọc ở khắp nơi, xanh tốt trên mọi loại đất, giống như người Việt Nam chịu khó, chăm chỉ lao động để thích nghi với mọi hoàn cảnh.

+ Ngay thẳng và bền bỉ: Tre có thân gầy guộc nhưng ngay thẳng, kiên cường, đại diện cho sự trung thực, chính trực của con người Việt.

+ Đoàn kết và gắn bó: Tre mọc thành lũy, thành bụi, luôn quấn quýt bên nhau, có thể thực hiện tinh thần đoàn kết, đồng lòng của dân tộc Việt Nam.

- Cây tre là biểu tượng cao quý của dân tộc:

+ Gắn bó với đời sống hằng ngày: Tre có mặt trong mọi hoạt động của con người Việt Nam, từ lao động (đòn gánh, cần câu) đến sinh hoạt (chõng tre, giường tre). Điều này biểu tượng cho sự gắn kết chặt chẽ giữa cây và người dân Việt Nam.

+ Tham gia vào bảo vệ quê hương: Hình ảnh tre làm bút, làm gậy guộc chống quân thù thể hiện tinh thần yêu nước, ý chí kiên cường và dũng cảm của người Việt trong chiến tranh.

+ Trường tồn và kế thừa: Qua câu "Tre già măng mọc," tre còn biểu tượng cho sự kế thừa, phát triển không ngừng giữa các thế hệ, biểu tượng cho sức sống mãnh liệt và sự bền bỉ của dân tộc.

- Cây tre trong văn hóa và tinh thần Việt Nam:

+ Tre xuất hiện trong các câu chuyện cổ tích, truyền thuyết và thơ ca, là hình ảnh quen thuộc trong tâm thức của người Việt.

+ Tác giả không chỉ nhìn cây tre như một loài cây mà còn là một biểu tượng văn hóa, gắn liền với phẩm chất và tinh thần dân tộc.

2.5 Câu 5 trang 99 SGK Ngữ Văn lớp 6 tập 1 kết nối tri thức

Tìm một số chi tiết, hình ảnh cụ thể làm rõ cho lời khẳng định của tác giả: "Cây tre là người bạn thân của nông dân Việt Nam, bạn thân của nhân dân Việt Nam".

Câu trả lời chi tiết:

Lời khẳng định "Cây tre là người bạn thân của nông dân Việt Nam, bạn thân của nhân dân Việt Nam" được tác giả làm rõ qua nhiều chi tiết và hình ảnh cụ thể trong bài Cây tre Việt Nam , có thể thể hiện sự gắn bó của tre với cuộc sống lao động, sinh hoạt và cả tinh thần dân tộc:

- Cây tre trong lao động và sản xuất:

+ "Đòn gánh tre, cán cuốc tre": Tre là vật liệu làm nên các công cụ lao động thiết yếu, giúp người nông dân gánh vác trong công việc thường ngày.

+ "Cần câu tre": gắn bó với nghề chài lưới, tre đồng hành với người dân trong việc kiếm sống.

- Cây tre trong đời sống hàng ngày:

+ " lỗ tre, chõng tre": Tre hiện diện trong từng góc nhà, từ nơi nghỉ ngơi đến đồ dùng hàng ngày, là một phần không thể thiếu của cuộc sống giản dị, mộc mạc.

+ "Rổ rá, nong nia": Tre là nguyên liệu làm nên những vật dụng thiết yếu phục vụ đời sống gia đình.

- Cây tre trong chiến đấu và bảo vệ quê hương:

+ "Gậy tre, chông tre": Tre trở thành vũ khí đơn sơ nhưng hiệu quả, giúp nhân dân chiến đấu chống giặc ngoại xâm.

+ "Tre xung phong vào xe tăng, đại bác": Tre được nhân hóa, thể hiện sự gắn bó không chỉ trong thời bình mà còn cả trong thời chiến, cùng con người bảo vệ quê hương.

- Tre trong văn hóa và tâm hồn người Việt:

+ “Tre giữ làng, giữ nước”: Tre không chỉ là vật chất mà còn là hình ảnh biểu tượng bảo vệ giá trị văn hóa và cuộc sống của dân tộc.

+ “Bụi tre, lũy tre làng”: Tre bao bọc, che chở cho các đường làng, tạo nên hình ảnh yên bình, gần gũi.

- Tre trong các tinh thần giá trị:

+ "Tre hiền lành, ngay thẳng": Tre mang những phẩm chất tương đồng với tính cách người Việt Nam, là hình ảnh gần gũi, đáng tin cậy.

+ "Tre già măng mọc": Cây biểu tượng cho sự kế thừa, gắn kết giữa các thế hệ trong một cộng đồng bền vững.

2.6 Câu 6 trang 99 SGK Ngữ Văn lớp 6 tập 1 kết nối tri thức

Em đang sống ở thời điểm "ngày mai" mà tác giả nói đến trong văn bản, "khi sắt thép có thể nhiều hơn tre nứa". Theo em, vì sao cây tre vẫn là một hình ảnh vô cùng thân thuộc đối với đất nước, con người Việt Nam?

Câu trả lời chi tiết:

Cây tre vẫn là một hình ảnh vô cùng thân thuộc đối với đất nước và con người Việt Nam dù xã hội đã phát triển với "sắt thép có thể nhiều hơn tre nứa," bởi vì:

- Tre gắn bó với lịch sử và văn hóa dân tộc:

+ Hình ảnh biểu tượng: Tre đã trở thành biểu tượng của dân tộc Việt Nam qua những câu chuyện cổ tích, truyền thuyết và thơ ca. Từ hình ảnh Thánh Gióng dùng tre đánh giặc đến những câu thành ngữ như Tre già măng mọc, tre gắn liền với tinh thần bất khuất, đoàn kết và sự kế thừa giữa các thế hệ.

+ Di sản văn hóa: Tre hiện diện trong những ngôi nhà tranh, cổng làng, những cơn bão tre bao quanh làng quê, một hình ảnh khó phai trong ký ức của người Việt.

- Tre trong đời sống lao động và sinh hoạt:

+ Truyền thống vật liệu: Dù thép và các vật liệu hiện đại ngày càng phổ biến, tre vẫn được sử dụng để làm các vật liệu truyền thống như rổ rá, nong nia và các sản phẩm thủ công mỹ nghệ. Những sản phẩm này không chỉ sử dụng mà còn mang lại giá trị văn hóa đặc sắc.

+ Sự bền bỉ và thân thiện: Tre là vật liệu dễ trồng, dễ khai thác, thân thiện với môi trường, mang tính bền vững cao, phù hợp với lối sống hiện đại ngày nay.

- Biểu tượng cho tinh thần và phẩm chất của người Việt:

+ Sự kiên cường: Tre biểu tượng cho ý chí vươn lên, không khuất phục trước khó khăn, giống như tinh thần bất khuất của dân tộc Việt Nam trong chiến tranh và cuộc sống.

+ Sự giản dị và thanh cao: Tre gắn liền với lối sống mộc mạc, giản dị của người Việt nhưng cũng rất thanh cao và đẹp đẽ.

- Tre trong nghệ thuật và kiến ​​trúc hiện đại: Ngày nay, tre được sử dụng sáng tạo trong kiến ​​trúc và nghệ thuật, từ công việc làm nhà hiện đại, đồ nội thất cao cấp cho các sản phẩm nghệ thuật độc lập. Điều này chứng minh rằng tre không chỉ là di sản mà còn mang tính thời đại.

- Giá trị tinh thần tồn tại: Ký ức và tình cảm: Cây vẫn tồn tại mãi trong tâm thức người Việt như một biểu tượng của quê hương, của những hệ thống truyền thông văn hóa giá trị không thể thay thế.

Qua bài viết này, VUIHOC đã cung cấp cho các em chi tiết Soạn bài Cây tre Việt Nam trong sách giáo khoa Ngữ văn Kết nối tri thức lớp 6 . Hi vọng rằng những gợi ý, hướng dẫn của bài soạn có thể giúp các em nắm được những ý chính của bài học cũng như trau dồi được thêm nội dung kiến thức. Để học nhiều hơn các kiến thức của những môn học khác thì các em hãy nhanh tay truy cập vào website vuihoc.vn hoặc đăng ký khóa học với các thầy cô giáo của VUIHOC ngay bây giờ nhé!

>> Mời bạn tham khảo thêm: 

• Chùm ca dao về quê hương đất nước
• Thực hành tiếng Việt trang 92
• Chuyện cổ nước mình