Soạn bài Đường về quê mẹ| Văn 8 tập 1 cánh diều

1. Soạn bài Đường về quê mẹ: Chuẩn bị

1.1 Nhà thơ Đoàn Văn Cừ

- Tác giả Đoàn Văn Cừ (1913 – 2004), quê ở khu thôn Đô Đò, xã Nam Lợi, huyện Nam Trực, thuộc tỉnh Nam Định.

- Gia đình: Ông sinh ra ở trong một gia đình là nông dân.

- Trước thời gian Cách mạng tháng Tám, Đoàn Văn Cừ đã dạy học, ông đã tham gia phong trào công nhân Nhà máy sợi Nam Định năm 1936. Sau Cách mạng tháng Tám, ông đã tham gia Hội đồng Nhân dân tỉnh Nam Định (1946).

- Năm 1948 ông đã tham gia Việt Minh trong thời kỳ Kháng chiến chống Pháp để làm công tác văn nghệ, phiên dịch, công tác địch vận ở Liên khu III. Từ năm 1959, ông đã là cán bộ biên tập của Nhà xuất bản Phổ Thông (Bộ Văn hóa).

- Năm 1974, ông công tác tại Ủy ban Mặt trận Tổ quốc của huyện Nam Ninh, tỉnh Hà Nam Ninh (hiện nay là huyện Nam Trực thuộc tỉnh Nam Định).

- Từ 1971, ông là Ủy viên Ban chấp hành Hội Văn nghệ của Hà Nam Ninh (gồm ba tỉnh Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình), là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam.

- Ông đã gần như sống ẩn dật ở quê hương trong những năm cuối đời và mất tại đây vào ngày 27 tháng 6 năm 2004.

- Ông còn có các bút danh khác như là Kẻ Sỹ, Cư sỹ Nam Hà, Cư Sỹ Sông Ngọc và ngoài thơ ra thì cũng sáng tác văn xuôi.

- Đoàn Văn Cừ được tặng Giải thưởng của Nhà nước về Văn học nghệ thuật.

Tác phẩm tiêu biểu của Đoàn Văn Cừ: Thôn ca I (1944); Thơ lửa (1947); Việt Nam huy hoàng (1948); Quân dân Nam Định anh dũng chiến đấu (phóng sự, 1953); Trần Hưng Đạo, anh hùng dân tộc (1958); Thôn ca II (1960); Dọc đường xuân (1979); Đường về quê mẹ (1987); Tuyển tập Đoàn Văn Cừ (1992)…

1.2 Tác phẩm “Đường về quê mẹ” 

a. Xuất xứ

- Sáng tác vào năm 1942

- Trích nguồn: Đoàn Văn Cừ toàn tập, NXB Hội nhà văn, năm 2013

b. Thể loại: thơ bảy chữ

c. Phương thức biểu đạt: phương thức biểu cảm kết hợp miêu tả.

d. Giá trị nội dung

- Đường về quê mẹ là những dòng hoài niệm của người con về những lần cùng với người mẹ về quê ngoại. Trong phần kí ức đẹp đẽ ấy, cứ mỗi độ xuân về thì mẹ lại dẫn đàn con về trên quê của mẹ. 

- Bài thơ đã diễn tả được những tâm trạng vui mừng, háo hức của người con trong mỗi lần cùng mẹ về với quê ngoại. Đồng thời còn thể hiện được tình cảm yêu mến, niềm tự hào của con về vẻ xinh đẹp và nết na của người mẹ.

e. Giá trị nghệ thuật

Lời thơ vô cùng giản dị, giàu cảm xúc, bài thơ đã cho ta thấy được tâm trạng rất vui mừng, háo hức của những người con mỗi lần cùng mẹ khi về quê ngoại.

>> Xem thêm: Soạn văn 8 cánh diều 

2. Soạn bài Đường về quê mẹ: Đọc hiểu

Nội dung chính: Tác phẩm Đường về quê mẹ đã kể về những kỷ niệm tươi đẹp của một người con về những chuyến về quê nhà của mẹ. Trong những dòng kí ức đó, mỗi khi mùa xuân về, mẹ lại dẫn con của mình về quê ngoại, gợi lên tâm trạng vui mừng và háo hức của người con. Qua đó, bài thơ cũng đã thể hiện sự yêu mến và tự hào của con về vẻ đẹp tự nhiên và sự dịu dàng của mẹ.

2.1 Chú ý thời điểm và không gian khi mẹ đưa “tôi” về quê ngoại.

Lời giải chi tiết:

Mẹ đã đưa “tôi” về quê ngoại vào mỗi mùa xuân để có thể nhận họ hàng.

2.2 Ở các khổ 2, 4: Thiên nhiên và con người hiện lên như thế nào?

Lời giải chi tiết:

- Thiên nhiên: rặng đề, dòng sông trắng lượn vòng ven bờ đê, cồn xanh, bãi tía, đường xanh nắng màu nhạt vàng, trời xanh cò trắng bay, lá bàng xơ xác.

- Con người: người thì xới cà xới ngô, đoàn người đang về ấp gánh khoai lang, xóm chợ.

2.3 Ở các khổ 3, 5: Chú ý các hình ảnh tác giả khắc họa về người mẹ trên con đường về quê.

Lời giải chi tiết:

Các hình ảnh mà tác giả đã khắc họa về người mẹ khi trên con đường về quê: thúng cắp ở bên hông, nón đội đầu, khuyên vàng, áo thắm, áo the nâu, mắt sáng bừng, môi hồng, má đỏ au, bóng u hay bóng của người thôn nữ.

2.4 Em hiểu nghĩa của từ ngữ “mang đi” trong dòng 20 là gì?

Lời giải chi tiết:

Từ “mang đi” có thể hiểu rằng là thanh xuân của người con gái mẹ đã bị thời gian "mang đi", bị tàn phai theo từng năm tháng.

2.5 Xác định thể thơ, vần và nhịp của bài thơ.

Lời giải chi tiết:

- Thể thơ: thơ bảy chữ.

- Vần được gieo ở trong bài thơ: vần chân (ngần – thân, đê – bề, vàng – bàng, đầu – nâu, đồng – hồng, quen – quên).

- Nhịp thơ: 4/3.

Khóa học DUO cung cấp cho các em nền tảng kiến thức vững chắc, bứt phá điểm 9+ trong mọi bài kiểm tra trên lớp.

3. Soạn bài Đường về quê mẹ: Trả lời câu hỏi cuối bài 

3.1 Câu 1 trang 49 SGK Văn 8/1 Cánh diều 

Bài thơ là lời của ai? Nêu lên ấn tượng chung của em về tác phẩm này?

Lời giải chi tiết:

- Bài thơ là lời nói của nhân vật “tôi”.

- Bài thơ đã dường như mang mọi người đọc trở về với tuổi thơ, thời kỳ tràn đầy những kỷ niệm ngọt ngào và vô tư. Việc tác giả đã sử dụng ngôn từ rất giản dị và những nét vẽ đầy tinh tế, bài thơ cũng đã tái hiện lại thành công hình ảnh của làng quê và người mẹ với một sự đẹp đẽ và có ý nghĩa đặc biệt.

3.2 Câu 2 trang 49 SGK Văn 8/1 Cánh diều

Hãy chỉ ra về bố cục của bài thơ và hãy đặt tên cho từng phần.

Lời giải chi tiết:

- Bố cục của bài thơ: bao gồm 6 khổ thơ được chia làm 4 phần.

+ Khổ 1: không gian và thời gian khi nhân vật “tôi” về quê.

+ Khổ 2, 4: bức tranh về thiên nhiên và con người ở nơi làng quê.

+ Khổ 3, 5: hình ảnh của người mẹ khi trên con đường về quê.

+ Khổ 6: những tâm tư, tình cảm của tác giả về nơi là cội nguồn.

3.3 Câu 3 trang 49 SGK Văn 8/1 Cánh diều

Liệt kê ra các hình ảnh, chi tiết về quang cảnh thiên nhiên và con người ở trong bài thơ. Qua đó, hãy nêu lên nhận xét của cá nhân em về màu sắc, đường nét của bức tranh thiên nhiên tươi đẹp và vẻ đẹp tâm hồn của con người đã được thể hiện trong tác phẩm.

Lời giải chi tiết:

- Những hình ảnh, chi tiết về khung cảnh thiên nhiên và con người ở trong bài thơ: rạng đề, dòng sông thì uốn lượn ven đê, cồn xanh, bãi tía, đường làng, trời xanh, phơi xác của lá bàng và cả những người xới cà, xới ngô bộn bề, đoàn người đang gánh khoai lang.

- Nhận xét: Trong những dòng hoài niệm ấy, chúng ta cũng có thể cảm nhận được một sự gắn kết chặt của người con với những chuyến khi đi về quê ngoại cùng với người mẹ. Cảnh vật đã hiện ra trước mắt cùng với sự sống động và vô cùng hài hòa, giống như một bức tranh về cuộc sống ở thôn quê, với màu sắc và đường nét đầy tươi tắn. Con người ở trong bức tranh đều phản ánh được sự năng động, hòa nhập hoàn toàn vào với những công việc hàng ngày.

3.4 Câu 4 trang 49 SGK Văn 8/1 Cánh diều

Bài thơ đã diễn ra được những tâm trạng và tình cảm gì của nhà thơ?

Lời giải chi tiết:

Bài thơ đã diễn tả tâm trạng và tình cảm của nhà thơ vào mỗi lần theo người mẹ về quê ngoại. Những hình ảnh vô cùng quen thuộc về thiên nhiên và con người đã dần hiện ra trong tâm trí của nhà thơ.

3.5 Câu 5 trang 49 SGK Văn 8/1 Cánh diều

Em thích nhất những hình ảnh, chi tiết nào có trong bài thơ? Hãy tưởng tượng và miêu tả ra bằng lời hoặc vẽ lại những bức tranh thể hiện được chi tiết, hình ảnh đó.

Lời giải chi tiết:

- Hình ảnh của người mẹ luôn là điều em ấn tượng nhất - một phụ nữ xinh đẹp và trang nhã. Bức tranh về người mẹ, với chiếc khuyên vàng lấp lánh, yếm thắm, và chiếc áo thêu nâu, kèm theo đôi mắt sáng ngời, môi hồng, và má ửng hồng,... mỗi chi tiết đều rất rõ nét trong tâm trí em. Có lẽ vì người mẹ của em vừa xinh đẹp và tràn đầy tình mẫu tử, khiến cho người con phải ngỡ ngàng và thốt lên rằng: "Trông u không khác gì thuở còn là một người thiếu nữ đẹp đẽ".

- Bức tranh tham khảo:

Qua bài viết này, VUIHOC đã cung cấp cho các em chi tiết bài Soạn bài Đường về quê mẹ trong sách Cánh diều 8 tập 1. Hi vọng rằng những gợi ý, hướng dẫn của bài soạn có thể giúp các em nắm được những ý chính cũng như trau dồi được nội dung kiến thức. Để học nhiều hơn các kiến thức của những môn học khác thì các em hãy nhanh tay truy cập vào website vuihoc.vn hoặc đăng ký khóa học với các thầy cô giáo của VUIHOC ngay bây giờ nhé!

>> Mời bạn tham khảo thêm:

Nắng mới

Nếu mai em về Chiêm Hóa

Thực hành tiếng Việt trang 46