Soạn bài Mùa xuân nho nhỏ| SGK Ngữ Văn lớp 9 tập 1 Chân trời sáng tạo

1. Soạn bài Mùa xuân nho nhỏ SGK Ngữ Văn lớp 9 tập 1 Chân trời sáng tạo: Phần tìm hiểu chung 

1.1 Tìm hiểu đôi nét về tác giả Thanh Hải

Tác giả Thanh Hải, còn được biết đến với cái tên thật là Phạm Bá Ngoãn ( năm 1930-1980), sinh ra tại huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế. Ông có một sự nghiệp sáng tác gây cho người đọc, người nghe một sự chú ý vô cùng lớn. Từ năm 1954 đến năm 1964, ông làm cán bộ và công tác ở ban tuyên huấn. Sau đó, từ năm 1964 đến năm 1967, ông đảm nhận vai trò phụ trách cho báo Cờ giải phóng tại thành phố Huế, tiếp sau đó ông trở thành Ủy viên ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam. Tiếp sau đó vào năm 1975, ông được bổ nhiệm làm Tổng thư ký Hội Văn nghệ Bình Trị Thiên và trở thành ủy viên thường vụ Hội Liên hiệp văn học nghệ thuật Việt Nam, cũng như Ủy viên ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam.

Các tác phẩm tiêu biểu của ông không thể không kể đến trong thời kì đó cũng như đến hiện nay. Phong cách sáng tác các tác phẩm của Thanh Hải thường tập trung chủ yếu vào việc miêu tả thiên nhiên và tình yêu trong cuộc sống. Thơ của ông mang trong đó những tính chất bình dị, nhẹ nhàng, nhưng cũng chứa đựng ở đó những triết lí vô cùng chân thực và sâu sắc về cuộc sống và về tình yêu.

1.2 Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ 

a. Hoàn cảnh sáng tác bài thơ

Bài thơ được tác giả Thanh Hải viết vào tháng 11 năm 1980, trong bối cảnh đất nước ta đã được thống nhất và đang đứng trước công cuộc xây dựng đất nước, cuộc sống mới, nhưng vẫn chất chứa đầy những khó khăn, gian khổ và gian truân, thử thách. Trước khi nhà thơ qua đời, chỉ trong vòng một tháng. Bài thơ này đã trở thành một tâm niệm chân thành, một lời gửi gắm tha thiết mà nhà thơ để lại cho thế hệ tiếp theo và tương lai sau này.

b. Bố cục chính của bài thơ

Bao gồm 4 phần chính

- Khổ thơ số 1: Cảm xúc của tác giả trước sự xuất hiện mùa xuân thiên nhiên đất nước, con người

- Khổ thơ số 2 và số 3: Cảm xúc của tác giả về hình ảnh mùa xuân của đất nước

- Khổ thơ số 4 và số 5: Những ước nguyện nho nhỏ của tác giả

- Khổ thơ số 6: Một lời ngợi ca dành cho quê hương đất nước qua làn điệu dân ca của xứ Huế

c. Giá trị nội dung mà bài thơ được tác giả đem tới

Bài thơ biểu lộ những cảm xúc của tác giả trước tình hình của mùa xuân trong thiên nhiên đất trời đất nước, và mong muốn mãnh liệt tạo ra cho tình yêu ấy một "mùa xuân nhỏ bé" tuyệt vời để dành tặng cho cuộc sống những món quà tuyệt vời vốn có.

d. Giá trị nghệ thuật mà bài thơ được tác giả đem tới

Bài thơ được viết theo hình thức của thể thơ năm tiếng, mang trong mình đó là một giai điệu vô cùng trong sáng, và gần gũi với những truyền thống của làn điệu dân ca của xứ Huế thương. Nó tràn đầy ở trong đó những hình ảnh đẹp, giản dị và cực kỳ gợi cảm, kết hợp khéo léo cùng với những hình ảnh so sánh và ẩn dụ sáng tạo.

>> Xem thêm: Soạn văn 9 chân trời sáng tạo

2. Soạn bài Mùa xuân nho nhỏ l SGK Ngữ Văn lớp 9 tập 1 Chân trời sáng tạo

Nội dung chính của văn bản: Bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” chính là tiếng lòng tha thiết yêu mến và gắn bó với đất nước, với cuộc đời vô cùng lớn lao của tác giả; thể hiện lên những ước nguyện rất chân thành của nhà thơ khi được góp phần vào cống hiến cho đất nước, góp vào trong đó một “mùa xuân nho nhỏ” của mình vào một mùa xuân lớn của toàn dân tộc.

1. Câu 1 Trang 23 SGK Ngữ Văn lớp 9 tập 1 Chân trời sáng tạo 

Mùa xuân tươi đẹp của thiên nhiên,  mùa xuân rạng rỡ của đất nước đã được tác giả gợi tả như thế nào ở trong ba khổ thơ đầu?

Câu trả lời chi tiết: Bức tranh thiên nhiên của mùa xuân vùng quê xứ Huế:

+ Hình ảnh ấy vô cùng giản dị, gợi cảm: một “dòng sông xanh”, một “bông hoa tím biếc”

- Màu sắc của mùa xuân tươi tắn và hài hòa với màu xanh, tím biếc

- Sức căng tròn của mùa xuân mạnh mẽ, dạt dào:

+ Sự xuất hiện của nghệ thuật đảo ngữ

+ Cùng động từ “mọc” => Một sức sống mãnh liệt, căng tràn tươi sáng=> Thể hiện cho sự vươn lên, trỗi dậy

- Hình ảnh không gian cao rộng, trong sáng,đó là: dòng sông, mặt nước, bầu trời.

- Sự sôi động của âm thanh rộn rã, tươi vui: tiếng con chim chiền chiện hót vang => nói quá => âm thanh ấy xáo động cả một không gian => Một khúc nhạc tươi trẻ của mùa xuân

→  Một bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, nên thơ, và căng tràn sức sống.

•  Mùa xuân trong trẻo của đất nước

- Hai hình ảnh này biểu trưng cho 2 nhiệm vụ lớn, trọng tâm của đất nước vào những năm 80 của thế kỉ XX – đó là nhiệm vụ chiến đấu bảo vệ Tổ quốc và lao động xây dựng đất nước.

+ “người cầm súng”- có nhiệm vụ chiến đấu

+ “người ra đồng” - có nhiệm vụ lao động sản xuất

- Từ “lộc”:

+Nghĩa thực: chồi non, cành non, cây non

“Lộc giắt đầy trên lưng” – lá non, màu xanh trên cành lá ngụy trang của người chiến sỹ

“Lộc trải dài nương mạ” – màu xanh trên nương mạ xanh non của người nông dân

+Nghĩa ẩn dụ:

• sự sống dạt dào, sức sống mãnh liệt của mùa xuân đất nước
• sự may mắn, những điều tốt đẹp…

→ Không khí khẩn trương, sôi nổi, tưng bừng, rộn rã à gợi lên cảnh tất cả mọi người trong mọi lĩnh vực đều hòa chung trong không khí bảo vệ và dựng xây đất nước

=> Mùa xuân đất nước mang vẻ đẹp của sức sống vô tận

Khóa học DUO cung cấp cho các em nền tảng kiến thức vững chắc, bứt phá điểm 9+ trong mọi bài kiểm tra trên lớp.

2. Câu 2 trang 23 SGK Ngữ Văn lớp 9 tập 1 Chân trời sáng tạo

Hãy chỉ ra ít nhất hai biện pháp tu từ đã được sử dụng ở trong khổ thơ số 4 và 5. Em hãy phân tích tác dụng của chúng.

Câu trả lời chi tiết:

- Biện pháp tu từ điệp ngữ “Ta làm…”:

 + Giọng thơ cực kỳ tha thiết

 + Chứa trong mình những khát vọng vô cùng cháy bỏng và mãnh liệt: muốn hóa thân mình vào trong thiên nhiên để “làm con chim hót”, “làm một cành hoa”; và làm “một nốt trầm xao xuyến” hòa nhập thân mình vào một bản hòa ca.

 + Những khát vọng hòa nhập của cá nhân đóng góp vào cho một cộng đồng.

- Biện pháp tu từ ẩn dụ “mùa xuân nho nhỏ”: Thể hiện một ước nguyện sống đẹp, mãnh liệt, sống có ích và cống hiến một phần nhỏ bé nhưng tốt đẹp cho cuộc đời chung, góp phần làm lên một mùa xuân to lớn của đất nước.

3. Câu 3 Trang 23 SGK Ngữ Văn lớp 9 tập 1 Chân trời sáng tạo

Sau khi đọc xong bài thơ, em hãy xác định bố cục, mạch cảm xúc và cảm hứng chủ đạo của bài thơ mà tác giả muốn gửi gắm đến người đọc

Câu trả lời chi tiết:

- Bố cục chính của bài thơ:

+ Khổ thơ số 1: Đây chính là khổ thơ vẽ lên một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp của mùa xuân xứ Huế  và những cảm xúc chân thành của nhà thơ

+ Khổ thơ số 2 và số 3: Cảm xúc tự hào của tác giả trước vẻ đẹp, sự đổi mình trong mùa xuân của đất nước

+ Khổ thơ số 4 và số 5: Nêu lên những suy ngẫm và ước nguyện sâu sắc trước vẻ đẹp rạng rỡ của mùa xuân đất nước – đây còn thể hiện cho một lẽ sống vô cùng cao đẹp của nhà thơ 

+ Khổ thơ số 6: Thể hiện một lời ngợi ca mùa xuân của quê hương đất nước qua làn điệu dân ca trữ tình xứ Huế

- Mạch cảm xúc của bài thơ:

+ Bài thơ bắt đầu bằng một thứ cảm xúc vô cùng tha thiết, ngây ngất lòng người của tác giả trước vẻ đẹp tràn đầy sức sống của mùa xuân thiên nhiên đất nước.

+ Tiếp theo đó là những cảm xúc vô cùng tự hào trước vẻ đẹp của hình ảnh mùa xuân của đất nước, của cách mạng 

+ Từ những cảm xúc ấy, mạch viết thơ chuyển sang những biểu hiện suy nghĩ và những ước nguyện lớn lao của nhà thơ khi muốn được nhập bản thân vào bản hòa ca của cuộc đời chính mình, của đất nước “một nốt trầm xao xuyến”  của riêng mình; nguyện dâng hiến tuổi trẻ, làm một mùa xuân nho nhỏ để góp phần vào trong mùa xuân lớn của đất nước, của dân tộc

+ Bài thơ kết thúc bằng sự trở về với những cảm xúc chứa đầy sự thiết tha, với niềm tự hào to lớn về quê hương, đất nước qua làn điệu dân ca xứ Huế.

- Cảm hứng chủ đạo của bài thơ: là niềm xúc động vô cùng mãnh liệt của tác giả trước sự thay đổi mùa xuân của thiên nhiên, đất nước, cách mạng và những khát vọng được hòa nhập, dâng hiến bản thân mình cho cuộc đời một cách chân thành và lặng lẽ.

4. Câu 4 Trang 23 SGK Ngữ Văn lớp 9 tập 1 Chân trời sáng tạo

Em hãy giải thích ý nghĩa của nhan đề bài thơ ‘Mùa xuân nho nhỏ” mà tác giả muốn gửi gắm đến người đọc.

Câu trả lời chi tiết:

Ý nghĩa của nhan đề bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” mà tác giả muốn gửi gắm:

- “Mùa xuân nho nhỏ” ở đây chính là một sự sáng tạo vô cùng mới mẻ car trong từ ngữ, suy nghĩ của nhà thơ.

+ “Mùa xuân” mang ý nghĩa của một sự tả thực - đây chính là một mùa mà mọi thứ đều rất đẹp, mùa khởi đầu cho một năm mới, chính là mùa của sự sống, mùa của vạn vật sinh sôi, nảy nở, và phát triển...

+ “Mùa xuân” còn mang ở trong đó là một ý nghĩa ẩn dụ, chính là hình ảnh biểu tượng cho những gì đẹp đẽ nhất, đại diện cho một hình ảnh tràn đầy sức sống nhất của cuộc đời mỗi con người. Hay bên cạnh đó, “ mùa xuân” còn mang ý nghĩa nữa đó chính là tuổi trẻ, khát vọng sống, cống hiến hết mình, lớn lao của tuổi trẻ

- Từ láy “nho nhỏ” xuất hiện vừa gợi lên một vẻ đẹp vô cùng xinh xắn, đầy sự duyên dáng, sự trong trẻo đến đáng yêu, đáng sống của mùa xuân vừa thể hiện lên những ước nguyện vô cùng bình dị, nhưng lại khiêm nhường đến kì lạ của nhà thơ Thanh Hải.

→ Nhan đề “Mùa xuân nho nhỏ” được tác giả đặt cho bài thơ, vô cùng giản dị nhưng lại chứa đựng cho mình nhiều ý nghĩa, thể hiện cho hình ảnh của những ước nguyện, những khát vọng đơn sơ, giản dị của tuổi trẻ mà rất đỗi chân thành đến tha thiết của bản thân mình: muốn bản thân trở thành một “mùa xuân nho nhỏ”, nghĩa là đem tất cả những gì tốt đẹp nhất của bản thân - dù điều đó có thể thật bé nhỏ - của mình để có thể hoà vào một mùa xuân lớn của cuộc đời, của đất nước, có thể hiểu là sẽ nguyện cống hiến hết sức trẻ, dốc sức hết mình vì sự nghiệp phát triển của tương lai đất nước, dù một chút cống hiến ấy có thể không làm cho đất nước lớn mạnh ngay được, nhưng nhiều sự cống hiến cộng lại cùng với nhau sẽ tạo thành một đất nước lớn mạnh, đất nước của những người tài giỏi, luôn sẵn lòng hi sinh tuổi trẻ, công sức vì Tổ quốc.

→ Qua đây, ta có thể thấy được một sự hòa quyện vô cùng khéo léo và tuyệt vời giữa những cái riêng và những cái chung, giữa một cá nhân và một cộng đồng rộng lớn.

5. Câu 5 Trang 23 SGK Ngữ Văn lớp 9 tập 1 Chân trời sáng tạo

Chủ đề bài thơ là gì? Nêu một số căn cứ giúp em xác định chủ đề

Câu trả lời chi tiết:

- Để có thể xác định được chủ đề chính của bài thơ, chúng ta thường phải trả lời được những câu hỏi và dựa vào những căn cứ sau đây: Vấn đề cơ bản mà tác phẩm được tác giả nêu lên chủ yếu ở trong bài thơ là gì? Cần phải hiểu rõ nội dung mà tác giả muốn gửi gắm, từ đó mới có thể xác định đúng chủ đề của bài thơ.

- Bài thơ chính là sự hiện lên của tiếng lòng tha thiết yêu mến và gắn bó sâu sắc với đất nước, với cuộc đời, với thiên nhiên, con người; thể hiện lên những ước nguyện chân thành, da diết của nhà thơ khi được cống hiến tài năng, bản thân mình cho sự nghiệp phát triển của đất nước; góp vào trong đó dù chỉ là một “mùa xuân nho nhỏ” của mình vào trong một mùa xuân lớn của cả toàn dân tộc Việt Nam rộng lớn.

Qua bài viết này, VUIHOC đã cung cấp cho các em chi tiết Soạn bài Mùa xuân nho nhỏ trong sách giáo khoa Chân trời sáng tạo 9 tập 1. Hi vọng rằng những gợi ý, hướng dẫn của bài soạn có thể giúp các em nắm được những ý chính cũng như trau dồi được nội dung kiến thức. Để học nhiều hơn các kiến thức của những môn học khác thì các em hãy nhanh tay truy cập vào website vuihoc.vn hoặc đăng ký khóa học với các thầy cô giáo của VUIHOC ngay bây giờ nhé!

>> Mời bạn tham khảo thêm:

• Bếp lửa
• Vẻ đẹp của sông Đà
• Thực hành tiếng Việt trang 20