Soạn bài: Những kinh nghiệm dân gian về thời tiết| SGK Ngữ Văn lớp 7 tập 2 Chân trời sáng tạo

1. Soạn bài Những kinh nghiệm dân gian về thời tiết: Phần chuẩn bị 

Thiên nhiên tác động như thế nào đối với cuộc sống của chúng ta?

Câu trả lời chi tiết:

Thiên nhiên đã tác động vô cùng lớn đến cuộc sống của mỗi chúng ta:

+ Thiên nhiên có ảnh hưởng sâu rộng đến cuộc sống con người, từ việc cung cấp lương thực, nước uống, năng lượng đến bảo vệ sức khỏe và tạo ra các điều kiện sống thuận lợi. Việc bảo vệ và gìn giữ thiên nhiên là trách nhiệm của mỗi người để đảm bảo cuộc sống bền vững và hài hòa với môi trường.

+ Thiên nhiên là nơi sản sinh ra sự sống của mỗi con người chúng ta.

+ Thiên nhiên đã mang lại cho con người rất nhiều những lợi ích: đem đến nguồn thức ăn, nguồn khoáng sản, lâm sản, hải sản,....

2. Soạn bài: Những kinh nghiệm dân gian về thời tiết: Phần trải nghiệm cùng văn bản

Tác giả dân gian muốn nói về hiện tượng gì thông qua câu 6?

Câu trả lời chi tiết: 

Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng

Ngày tháng 10 chưa cười đã tối

- Câu tục ngữ nói về hiện tượng thời tiết liên quan đến sự thay đổi độ dài của ngày và đêm theo mùa trong năm. Cả hai câu đều phản ánh sự thay đổi độ dài của ngày và đêm theo mùa, điều này phụ thuộc vào vị trí của Trái Đất so với Mặt Trời trong quỹ đạo của nó.

- Câu "Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng": Câu này ám chỉ thời gian vào tháng năm, khi mùa hè đang đến. Trong mùa hè, ngày thường dài hơn đêm. Vào buổi tối, trời lâu tối và buổi sáng trời lại sáng sớm hơn. Vì vậy, cảm giác như chỉ vừa nằm xuống ngủ thì trời đã sáng.

- Câu "Ngày tháng 10 chưa cười đã tối": Câu này ám chỉ thời gian vào tháng mười, khi mùa đông đang đến. Trong mùa đông, đêm dài hơn ngày. Trời nhanh tối và buổi sáng trời lại sáng muộn hơn. Vì vậy, cảm giác như ngày vừa bắt đầu thì trời đã nhanh chóng tối.

>> Xem thêm: Soạn văn 7 chân trời sáng tạo

3. Soạn bài Những kinh nghiệm dân gian về thời tiết: Phần suy ngẫm và phản hồi 

Nội dung chính:

Những câu tục ngữ về thiên nhiên đã phản ánh, truyền đạt những kinh nghiệm quý báu của nhân dân trong việc quan sát các hiện tượng thiên nhiên. Những kinh nghiệm ấy chính là “túi khôn” của nhân dân ta nhưng chỉ có tính chất tương đối chính xác vì không ít kinh nghiệm được tổng kết chủ yếu dựa trên sự quan sát.

3.1 Câu 1 Trang 30 SGK Ngữ Văn lớp 7 tập 2 Chân trời sáng tạo 

Những dấu hiệu nào giúp cho em nhận biết các câu trong văn bản trên là tục ngữ?

Câu trả lời chi tiết:

 Những dấu hiệu đã giúp cho em nhận biết các câu trong văn bản trên là tục ngữ: 

- Câu tục ngữ thường được viết ngắn gọn (câu ngắn nhất gồm 4 chữ, câu dài nhất có thể được viết trên dưới 16 chữ) 

- Có nhịp điệu, hình ảnh biểu tượng. 

- Hầu hết các câu đều có vần và thường sử dụng là vần lưng. 

- Đó là những câu được sử dụng trong lời nói hằng ngày trong cuộc sống. Có chứa những nội dung, tục ngữ thể hiện những kinh nghiệm của nhân dân về thiên nhiên, lao động sản xuất, con người và xã hội. 

3.2 Câu 2 Trang 30 SGK Ngữ Văn lớp 7 tập 2 Chân trời sáng tạo

Các câu tục ngữ trên cùng nói về điều gì?

Câu trả lời chi tiết:

Câu tục ngữ "Trời nắng chóng trưa, trời mưa chóng tối" nói về hiện tượng thời tiết và tác động của nó đến cảm giác về thời gian trong ngày. Cụ thể:

• "Trời nắng chóng trưa": Khi trời nắng, mọi hoạt động thường diễn ra thuận lợi, không bị gián đoạn. Ánh sáng mặt trời mạnh mẽ và đều đặn khiến người ta cảm thấy thời gian trôi nhanh hơn, và cảm giác như buổi sáng nhanh chóng qua đi, trời đã đến trưa.

• "Trời mưa chóng tối": Khi trời mưa, ánh sáng yếu đi, trời thường u ám và mọi hoạt động có thể bị gián đoạn hoặc chậm lại. Điều này khiến người ta cảm thấy thời gian trôi chậm hơn và cảm giác như ngày nhanh chóng chuyển sang buổi tối.

Câu tục ngữ này phản ánh sự quan sát tinh tế của người xưa về ảnh hưởng của thời tiết đối với cảm nhận thời gian của con người. Trời nắng tạo cảm giác thời gian trôi nhanh, trong khi trời mưa làm ngày như dài ra và mau tối. 

Khóa học DUO dành riêng cho các em bậc THCS từ nhà trường VUIHOC, các em sẽ được học cùng các thầy cô TOP trường điểm quốc gia với kinh nghiệm giảng dạy phong phú. Đăng ký học thử để được trải nghiệm buổi học trực tuyến hoàn toàn miễn phí nhé!

3.3 Câu 3 Trang 30 SGK Ngữ Văn lớp 7 tập 2 Chân trời sáng tạo

Điền số chữ, số dòng, số vế của các câu tục ngữ số 2,4,6 vào trong bảng sau: 

3.4 Câu 4 Trang 30 SGK Ngữ Văn lớp 7 tập 2 Chân trời sáng tạo

Xác định các cặp vần từ câu tục ngữ số 2 đến số 6 và điền vào bảng dưới đây: 

3.5 Câu 5 Trang 31 SGK Ngữ Văn lớp 7 tập 2 Chân trời sáng tạo

Về hình thức, câu tục ngữ số 5 có điểm gì khác biệt so với những câu còn lại?

Câu trả lời chi tiết:

Về hình thức, câu tục ngữ số 5 có sự khác biệt so với các câu còn lại ở chỗ: 

• Đây là một câu tục ngữ được viết dưới dạng câu thơ lục bát, dòng trên có 6 tiếng và dòng dưới có 8 tiếng.

• Hình thức ngắn gọn, dễ nhớ, dễ hiểu và có nhịp điệu, phù hợp với đặc điểm của ngôn ngữ dân gian truyền miệng.

• Từ "thấp" trong vế đầu và từ "vừa" trong vế cuối tạo ra một sự hài hòa âm thanh, kết hợp với từ "cao" ở giữa tạo ra một sự chuyển tiếp tự nhiên.

• Câu tục ngữ này sử dụng cấu trúc lặp lại để tạo ra một dạng nhịp điệu và dễ nhớ. Cụ thể, các vế câu đều bắt đầu với "Chuồn chuồn bay" và tiếp tục với các trạng từ chỉ độ cao (thấp, cao, vừa) và kết thúc bằng các dự báo thời tiết (mưa, nắng, râm).

3.6 Câu 6 Trang 31 SGK Ngữ Văn lớp 7 tập 2 Chân trời sáng tạo

Theo em, các câu tục ngữ trên đây có thể giúp ích gì cho con người trong cuộc sống? 

Câu trả lời chi tiết:

Theo em, các câu tục ngữ trên giúp con người dự đoán trước tình hình thời tiết và xử lý kịp thời. Chẳng hạn, khi thấy chuồn chuồn bay thấp, biết trời sẽ mưa nên mang ô hoặc áo mưa; khi thấy chuồn chuồn bay cao, biết trời nắng nên mặc áo, đội mũ. Những câu tục ngữ này không chỉ giúp chúng ta biết cách ứng phó với thời tiết mà còn rèn luyện khả năng quan sát và nhận thức về các hiện tượng tự nhiên. Từ đó, chúng ta có thể cải thiện khả năng dự báo và ứng phó với các điều kiện thời tiết khác nhau. Những kiến thức này rất hữu ích trong đời sống hàng ngày, đặc biệt trong quá khứ khi điều kiện khoa học kỹ thuật chưa phát triển như hiện nay. Việc sử dụng kinh nghiệm dân gian này giúp chúng ta sống hòa hợp và thích nghi tốt hơn với môi trường tự nhiên.

3.7 Câu 7 Trang 31 SGK Ngữ Văn lớp 7 tập 2 Chân trời sáng tạo

Em hãy hình dung một tình huống giao tiếp có thể sử dụng các câu tục ngữ trên. Sau đó, viết một đoạn đối thoại hoặc một đoạn văn về tình huống này với độ dài khoảng 5,6 câu. 

Câu trả lời chi tiết:

Thời tiết dạo này thật là khó hiểu, chỗ thì âm u chỗ lại bừng sáng, chỗ thì lại mưa lâm râm. Em ra sân ngắm nghía bầu trời, băn khoăn không biết thời tiết ra sao để sắp xếp các việc vào buổi chiều. Vừa lúc đó, bà em bước từ trong nhà đi ra, em liền hỏi bà em: 

- Bà ơi, thời tiết dạo này khó hiểu quá bà nhỉ!

- Ừ đúng rồi nhưng sao cháu lại nói vậy?

- Tại vì khi nhìn lên bầu trời mà cháu lại không biết là trời sẽ mưa hay nắng bà ạ. 

Bà cười hiền từ, vuốt ve đầu em rồi nói: 

- Đây này, cháu hãy nhìn những chú chuồn chuồn đang bay ở đây nhé: 

“Chuồn chuồn bay thấp thì mưa,

Bay cao thì nắng, bay vừa thì râm”

Em hiểu ra ý nghĩa câu nói của bà và em cảm ơn bà vì điều bổ ích và thú vị bà đã truyền đạt cho em!

 Qua bài viết này, VUIHOC đã cung cấp cho các em chi tiết bài Soạn bài Những kinh nghiệm dân gian về thời tiết trong sách giáo khoa Chân trời sáng tạo 7 tập 2. Hi vọng rằng những gợi ý, hướng dẫn của bài soạn có thể giúp các em nắm được những ý chính cũng như trau dồi được nội dung kiến thức. Để học nhiều hơn các kiến thức của những môn học khác thì các em hãy nhanh tay truy cập vào website vuihoc.vn hoặc đăng ký khóa học với các thầy cô giáo của VUIHOC ngay bây giờ nhé!

>> Mời tham khảo thêm: 

• Ôn tập trang 26
• Đừng từ bỏ cố gắng
• Viết bài văn nghị luận về một vấn đề trong đời sống