Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 105 | Văn 8 tập 2 Chân trời sáng tạo

Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 105

1. Câu 1 trang 105 SGK Văn 8/2 Chân trời sáng tạo

Nhận xét về các sắc thái nghĩa của những từ ngữ in đậm ở trong các trường hợp sau:

a. Có lúc vểnh râu vai phụ lão,

Cũng khi lên mặt dáng văn thân.

(Trần Tế Xương. Tự trào I)

b. Quả cau nho nhỏ, miếng trầu hôi,

Này của Xuân Hương đã quệt rồi.

(Hồ Xuân Hương. Mời trầu)

c. Ghế tréo lọng xanh ngồi bảnh chọe

Nghĩ rằng đồ thật hóa đồ chơi.

(Nguyễn Khuyến, Tiến sĩ giấy)

Lời giải chi tiết:

Các sắc thái nghĩa của từ ngữ:

a. “Vểnh râu”: vốn là từ ngữ nhằm chỉ ý “nhàn nhã” cùng với cảm xúc bông đùa hoặc chê trách

“Lên mặt”: vốn là một từ ngữ xấu, có nghĩa dùng chỉ ý “tỏ ra kiêu căng, coi thường người khác”. Ở trong ngữ cảnh bài thơ Tự trào I, những từ ngữ này đã được sử dụng để thể hiện cảm xúc “tự trào” (tự châm biếm, tự chế giễu mình) của Trần Tế Xương.

b. “Quệt”: thể hiện một thái độ tự tin, mạnh mẽ và có đôi phần bông đùa, giễu cợt của nhà thơ Hồ Xuân Hương khi mời trầu.

c. “Bảnh chọe”: thể hiện một thái độ giễu cợt, coi khinh của Nguyễn Khuyến dành cho những kẻ “tiến sĩ giấy”.

2. Câu 2 trang 105 SGK Văn 8/2 Chân trời sáng tạo

Có thể thay được từ “bác” bằng từ “bạn” ở trong câu thơ sau không? Vì sao?

Đã bấy lâu nay bác tới nhà.

(Nguyễn Khuyến, Bạn đến chơi nhà)

Lời giải chi tiết:

Từ "bác" là một cách gọi thân mật và kính trọng mà những người bạn lớn tuổi thường sử dụng để gọi nhau. Câu thơ này thể hiện sự gần gũi, lòng trung thành mà Nguyễn Khuyến dành cho người bạn của mình. Thay từ "bác" bằng từ "bạn" sẽ làm mất đi phần nghĩa sâu sắc và sắc thái đặc biệt trong mối quan hệ giữa hai người.

>> Xem thêm: Soạn văn 8 Chân trời sáng tạo

3. Câu 3  trang 105 SGK Văn 8/2 Chân trời sáng tạo

Cho câu thơ sau đây:

Ghé mắt trông ngang thấy bảng treo,

(Hồ Xuân Hương, Đề đền Sầm Nghi Đống)

Theo em, có thể thay được từ “ngang” bằng từ “lên” không? Tại vì sao?

Lời giải chi tiết:

Việc thay thế từ "ngang" bằng từ "lên" sẽ làm mất đi ý nghĩa ban đầu của câu thơ, vì "trông ngang" là cách thể hiện sự coi thường, giễu cợt của Hồ Xuân Hương đối với Sầm Nghi Đống khi đến thăm đền. Thông thường, khi viếng thần, người ta thể hiện sự tôn kính, nhưng đối với Sầm Nghi Đống - một tướng thất bại trong xâm lược, không xứng đáng với sự tôn trọng đó. Mặt khác, đền đứng “cheo leo” (ở một vị trí cao, chênh vênh) mà nhà thơ Hồ Xuân Hương cũng chỉ “trông ngang”, chứ không “trông lên” nên theo lẽ bình thường thì sẽ lại càng nhấn mạnh vào thái độ coi thường của bà.

4. Câu 4 trang 105 SGK Văn 8/2 Chân trời sáng tạo

Thay thế từ “cheo leo” ở trong câu thơ sau bằng một hoặc một số từ có ý nghĩa tương tự. Từ đó, hãy chỉ ra những cái hay ở trong việc sử dụng từ ngữ của nhà thơ Hồ Xuân Hương.

Kìa đền Thái thú đứng cheo leo.

(Hồ Xuân Hương. Đề đền Sầm Nghi Đống)

Lời giải chi tiết:

Việc thay thế từ “cheo leo” bằng từ “chênh vênh” có thể khả thi vì cả hai từ đều có nghĩa gần giống nhau, đều ám chỉ sự cao và không ổn định, gây cảm giác nguy hiểm. Tuy nhiên, từ “cheo leo” không chỉ vần với từ “treo” theo luật của thơ tứ tuyệt mà còn mang theo sắc thái giễu cợt, đặc biệt là với việc nhấn mạnh vào tình trạng không ổn định, mơ hồ của ngôi đền, tạo ra hình ảnh của một ngôi đền heo hút, không vững chãi. Có thể, cách miêu tả này được lấy cảm hứng từ vị thế và cái chết đáng xấu hổ của người được thờ trong đền.

5. Câu 5 trang 106 SGK Văn 8/2 Chân trời sáng tạo

Hãy chỉ ra những biện pháp tu từ đã được sử dụng ở trong hai câu thơ sau và nêu lên tác dụng của biện pháp ấy:

Sống lâu, lâu để làm gì nhỉ?

Lâu để mà xem cuộc chuyển vần

(Trần Tế Xương, Tự hào I)

Lời giải chi tiết:

Biện pháp tu từ được áp dụng trong câu này là câu hỏi tu từ, một cách diễn đạt thường thấy trong văn xuôi cũng như thơ ca. Tác giả sử dụng câu hỏi để tạo ra một khung cảnh hài hước, trong đó tác giả tự mỉa mai bản thân và tình hình xã hội xung quanh. Câu hỏi này không chỉ để tìm kiếm câu trả lời mà còn để tự trách bản thân, đồng thời phản ánh sự thất vọng và phê phán về tình trạng chua xót và nhiễu nhương trong xã hội thời kỳ thực dân phong kiến.

Qua bài viết này, VUIHOC đã cung cấp cho các em chi tiết bài soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 105 sách Ngữ Văn 8 tập 2 Chân trời sáng tạo. Hi vọng rằng những gợi ý, hướng dẫn của bài soạn có thể giúp các em nắm được những ý chính cũng như trau dồi được nội dung kiến thức. Để học nhiều hơn các kiến thức của những môn học khác thì các em hãy nhanh tay truy cập vào website vuihoc.vn hoặc đăng ký khóa học với các thầy cô giáo của VUIHOC ngay bây giờ nhé!

>> Mời bạn tham khảo thêm: 

• Bạn đến chơi nhà
• Đề đền Sầm Nghi Đống
• Hiểu rõ bản thân