Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 33| Văn 12 tập 1 Cánh diều

Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 33 Văn 12 tập 1 Cánh diều

1. Câu 1 trang 33 SGK Văn 12/1 Cánh diều

 “Từ hiểu biết về ngôn ngữ trang trọng và ngôn ngữ thân mật, hãy nêu nhận xét về các lời thoại dưới đây của nhân vật người đàn bà hàng chài trong truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa ( Nguyễn Minh Châu)”

a. Người đàn bà hướng về phía Đẩu, tự nhiên chắp tay vái lia lịa:

- Con lạy quý tòa…

- Sao, sao?

- Quý tòa bắt tội con cũng được, phạt tù con cũng được, đừng bắt con bỏ nó…

b. – Chị cám ơn các chú! – Người đàn bà đột nhiên thốt lên bằng một giọng khẩn thiết – Đây là chị nói thành thực, chị cám ơn các chú. Lòng các chú tốt, nhưng các chú đâu có phải là người làm ăn… cho nên các chú đâu có hiểu được cái việc của các người làm ăn… cho nên các chú đâu có hiểu được cái việc của các người làm ăn lam lũ, khó nhọc…

Chỉ mấy lời mở đầu ấy, người đàn bà đã mất hết cái vẻ ngoài khúm núm, sợ sệt.

Trả lời:

a. - Lời thoại của nhân vật người đàn bà hàng chài sử dụng kết hợp nhuần nhuyễn giữa ngôn ngữ trang trọng và ngôn ngữ thân mật.

- Việc sử dụng đại từ nhân xưng "con", cách xưng hô "quý tòa", các từ ngữ trang trọng như "lạy", "quý tòa", "bắt tội", "phạt tù" thể hiện sự tôn trọng đối với quan Đẩu và phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp trong quan tòa. Giọng điệu run rẩy, sụt sùi, ánh mắt cầu khẩn, hành động chắp tay vái lia lịa cùng lời nói "Quý tòa bắt tội con cũng được, phạt tù con cũng được, đừng bắt con bỏ nó…" thể hiện sự van xin tha thiết, nài nỉ của người đàn bà hàng chài.

b. - "Chị cảm ơn các chú!": Lời cảm ơn thể hiện sự tôn trọng đối với hai vị quan chức Phùng và Đẩu.  Thay vì sử dụng đại từ xưng hô "các ngài", người đàn bà chuyển sang "các chú". Cách gọi này thể hiện sự gần gũi, tin tưởng, đồng thời tạo bầu không khí trò chuyện cởi mở hơn.

- Sử dụng từ ngữ bình dân, giản dị như "làm ăn", "lam lũ", "khó nhọc" để miêu tả cuộc sống vất vả của người dân chài lưới. Cách dùng từ này tạo sự đồng cảm, chia sẻ với những người cùng cảnh ngộ.

>> Xem thêm: Soạn văn 12 cánh diều 

2. Câu 2 trang 34 SGK Văn 12/1 Cánh diều

 “Tìm nhận xét của người kể chuyện trong mỗi đoạn văn dưới đây (trích truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa - Nguyễn Minh Châu) về ngôn ngữ của nhân vật Đẩu. Vì sao người kể chuyện nhận xét như vậy?”

a. Tự nhiên anh rời chiếc bàn đến đứng vịn vào lưng ghế người đàn bà ngồi, giọng trở nên đầy giận dữ, khác hẳn với giọng một vị chánh án:

- Ba ngày một trận nhẹ, năm ngày một trận nặng. Cả nước không có một người chồng nào như hắn. Tôi chưa hỏi tội của hắn mà tôi chỉ muốn bảo ngay với chị: chị không sống nổi với cái lão đàn ông vũ phu ấy đâu. Chị nghĩ thế nào?

b. – Tùy bà! – Đẩu thay đổi cách xưng hô, khoác lên mình cái cung cách bề ngoài của một vị chánh án – chủ trương nguyên tắc của chúng tôi là kêu gọi hòa thuận… Đang ngồi cúi xuống, người đàn bà bỗng ngẩng lên nhìn thẳng vào chúng tôi, lần lượt từng người một, với một vẻ ban đầu ngơ ngác.

Trả lời:

a. 

- Nhận xét của người kể chuyện về ngôn ngữ của nhân vật Đẩu: “giọng trở nên đầy giận dữ, khác hẳn với giọng một vị chánh án”

→ Ý nghĩa: bộc lộ cảm xúc phẫn nộ, bức xúc trước hành vi bạo lực của người chồng. Đẩu không chỉ là vị quan chức thực thi công vụ, mà còn là người đồng cảm, chia sẻ với nỗi đau của người phụ nữ. Sự thay đổi giọng điệu thể hiện mong muốn bảo vệ, giúp đỡ người phụ nữ yếu đuối. Ngôn ngữ của Đẩu thể hiện niềm tin vào phẩm chất tốt đẹp của con người, lên án mạnh mẽ những hành vi bạo lực. Qua đó, tác giả thể hiện quan điểm về cuộc sống, về giá trị của tình yêu thương và sự trân trọng.

b. 

- Nhận xét của người kể chuyện về ngôn ngữ của nhân vật Đẩu: “Đẩu thay đổi cách xưng hô, khoác lên mình cái cung cách bề ngoài của một vị chánh án”

→  Ý nghĩa: sử dụng "bác" - "chúng tôi" thể hiện sự trang trọng, giữ khoảng cách, khẳng định vị trí và vai trò của một vị quan chức. Đồng thời Đẩu cũng giữ giọng điềm đạm, khách quan, thể hiện thái độ công bằng, chính trực của một vị chánh án. Thể hiện thái độ của nhân vật Đẩu khi mà muốn tiếp tục thuyết phục người đàn bà hàng chài bỏ chồng. Người kể chuyện hiểu rằng, Đẩu không chỉ là người bảo vệ phụ nữ, mà còn là vị quan chức thực thi công vụ. Tác giả thể hiện niềm tin vào công lý, vào khả năng giải quyết vấn đề một cách công bằng, khách quan.

Sổ tay ngữ văn chính là bí kíp giúp các em học văn dễ dàng hơn. Rất nhiều tips học văn hiệu quả chỉ được bật mí trong cuốn sổ tay này thôi đấy. Đăng ký ngay để nhận thật nhiều ưu đãi nhé!

3. Câu 3 trang 34 SGK Văn 12/1 Cánh diều

“Nhận diện, phân tích đặc điểm của ngôn ngữ trang trọng và ngôn ngữ thân mật ở các đoạn trích sau:”

a. Học sinh, sinh viên, trí thức trẻ phải biết cách học để trở thành những công nhân, chuyên viên giỏi, những kĩ sư, bác sĩ, cán bộ giảng dạy xuất sắc, cung cấp cho Nhà nước những cán bộ lãnh đạo, quản lí liêm khiết có trình độ cao, có tầm nhìn xa…Đó là trách nhiệm và sứ mạng của giới trẻ.

(Nguyễn Thị Bình)

b. Con gái yêu quý! Vậy là con gái của mẹ đã lớn thật rồi, cuối cùng cũng đến ngày con phải rời xa vòng tay mẹ để đi học xa nhà…Con hãy thoải mái tham gia các hoạt động cùng các bạn, làm tình nguyện, đi đến những nơi con muốn nhé!

(Nguyễn Thu Hà)

Trả lời:

a. Đoạn trích sử dụng chủ yếu ngôn ngữ trang trọng phù hợp với mục đích thuyết phục, giáo dục giới trẻ về trách nhiệm và sứ mạng của họ đối với đất nước. Tuy nhiên, việc sử dụng một số từ ngữ và cấu trúc câu đơn giản, dễ hiểu cũng giúp tạo sự gần gũi, thu hút người nghe.

- Sử dụng nhiều từ ngữ mang tính hàn lâm, khoa học như: "học sinh", "sinh viên", "trí thức trẻ", "công nhân", "chuyên viên", "kĩ sư", "bác sĩ", "cán bộ giảng dạy", "cán bộ lãnh đạo", "quản lí", "liêm khiết", "trình độ cao", "tầm nhìn xa".

- Hạn chế sử dụng từ ngữ địa phương, biệt ngữ, tiếng lóng.

- Thể hiện được sự nghiêm túc, trang trọng, động viên tinh thần cho giới trẻ của tác giả

→ Đặc điểm của ngôn ngữ trang trọng:

- Là phong cách ngôn ngữ được sử dụng trong các trường hợp trang trọng, học thuật: phát biểu tại các cuộc họp, thuyết trình hội thoại,..

- Từ ngữ được chọn lọc

- Ngôn ngữ thể hiện rõ sự nghiêm túc, trang trọng

b. Đoạn trích trên là lời nói của người mẹ gửi tới người con gái khi con phải chuẩn bị học xa nhà. Vì thế, đoạn trích có sử dụng ngôn ngữ thân mật:

- Cách xưng hô thân mật: “mẹ- con”, “con gái yêu quý”, “con gái của mẹ”, “cô gái của mẹ”

- Thể hiện cảm xúc lo lắng, quan tâm, yêu thương, chăm sóc của người mẹ khi dặn dò con gái lúc con chuẩn bị đi học xa nhà: “Mẹ vẫn lo lắng y như ngày đầu tiên con đi nhà trẻ, con khóc mà lòng mẹ xót xa”, “ Mẹ biết con không còn mãi bé, cô gái của mẹ đã lớn và đến lúc con phải bay bằng chính đôi cánh của mình, trên bầu trời của con”…

→ Đặc điểm của ngôn ngữ thân mật:

- Là phong cách ngôn ngữ sử dụng ở trong tình huống đời thường khi nói và viết cho người thân, bạn bè như: viết thư, tin nhắn,…

- Từ ngữ đời thường và giản dị

- Thể hiện rõ cảm xúc cá nhân

4. Câu 4 trang 35 SGK Văn 12/1 Cánh diều

 “Chọn cách nói phù hợp trong các tình huống giao tiếp dưới đây. Giải thích cách lựa chọn từ ngữ, kiểu câu của em”

Trên đây VUIHOC đã cùng các bạn Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 33| Văn 12 tập 1 Cánh diều. Bài tập này cũng giúp học sinh hiểu rõ hơn về những giá trị văn hóa và đạo đức được thể hiện qua cách sử dụng ngôn ngữ. Để học nhiều hơn các kiến thức của các môn học thì các em hãy nhanh tay truy cập và website vuihoc.vn hoặc đăng ký khoá học với các thầy cô giáo của VUIHOC ngay bây giờ nhé!

>> Mời bạn tham khảo thêm: 

• Chuyện chức phán sự đền Tản Viên
• Muối của rừng
• Thực hành đọc hiểu: Chiếc thuyền ngoài xa