Soạn bài Thực thi công lí| Văn 12 tập 1 Cánh diều

1. Soạn bài Thực thi công lí: Chuẩn bị

- Đọc trước đoạn trích Thực thi công lí, tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Uy-li-am Sếch-xpia và vở hài kịch Người lái buôn thành Vơ-ni-dơ.

+ Tác giả Uy-li-am Sếch-xpia sinh năm 1564 mất năm 1616 tại Stratford-upon-Avon, nước Anh

+ Ông được đánh giá là nhà văn vĩ đại nhất nước Anh và là nhà viết kịch luôn đi trước thời đại. Ông là cây đại thụ trong nền văn học nước Anh, là nhà thơ tiêu biểu của đất nước này và là "Thi sĩ của dòng sông Avon”.

+ Uy-li-am Sếch-xpia đã sáng tác hơn 40 vở kịch với đa dạng thể loại, được chia chủ yếu thành ba loại lớn là hài kịch, bi kịch và kịch lịch sử.

+ Vở hài kịch Người lái buôn thành Vơ-ni-dơ được viết vào giai đoạn những năm 1596 đến 1599, là một tác phẩm lớn của Uy-li-am Sếch-xpia - tiêu biểu cho tác phẩm kịch của thế ký XVI.

- Đọc nội dung giới thiệu để hiểu bối cảnh của đoạn trích.

+ Nội dung của vở hài kịch Người lái buôn thành Vơ-ni-dơ viết về nhân vật An-tô-ni-ô. Ông là một người thương gia tốt bụng của ở thành Venice nhưng lại không đủ khả năng trả khoản nợ có lãi rất lớn vay của tên người Do Thái ác độc tên Sai-lốc. Câu chuyện còn là cách giải quyết cũng như xét xử khéo léo của Poóc-xi-a để phân xử sự việc này.

+ Tác phẩm có giá trị lớn khi mà là hài kịch nhưng lại có giá trị nhân văn sâu sắc. Qua tác phẩm, nhà viết kịch đã ca ngợi con người, ngợi ca những giá trị tình cảm cao đẹp và nêu lên tiếng nói của chính nghĩa, của lương tri. Ngoài ra, vở kịch còn là tiếng nói phê phán chế độ phong kiến đầy lạc hậu khi chế độ tư bản luôn tìm mọi cách chèn ép và bóc lột con người nghèo khó.

2. Soạn bài Thực thi công lí: Đọc hiểu 

2.1 Đọc lướt văn bản xem đoạn trích sử dụng những kiểu lời thoại nào ?

Đoạn trích đã sử dụng nhiều kiểu lời thoại khác nhau như độc thoại và đối thoại. Trong đó chiếm phần lớn vẫn là hình thức đối thoại. 

2.2 Hành động kịch của Poóc- xi-a ở đây là gì?

Hành động kịch của Poóc-xi-a là hành động kịch được thể hiện qua lời thoại. Đây là những hành động qua bên ngoài, có thể nhìn thấy được nhưng lại được miêu tả qua lời nói.

2.3 Lời thoại của Gra-ti-a-nô có gì giống và khác với lời thoại của Sai-lốc ở phần trước ?

- Lời thoại của Gra-ti-a-nô với lời thoại của Sai-lốc ở phần trước:

• Lời thoại của Gra-ti-a-nô:  “Ôi, quan tòa công minh quá, hả, Sai-lốc!” / “Ôi, quan tòa giỏi quá, nhỉ, Sai-lốc?”

• Lời thoại của Sai-lốc: “Ôi, vị quan tòa cao quý !”/ “Ôi, vị quan tòa ngay thẳng và sáng suốt”/ “Quan tòa thật là công minh quá !”/ “ Quan tòa thật là giỏi quá !”

- Điểm giống và khác nhau giữa lời thoại của hai người:

• Điểm giống nhau: Câu nói của cả hai người đều có cấu trúc câu giống nhau “Ôi, quan tòa…”. Từ cảm thán “ôi” được sử dụng để thể hiện cảm xúc của nhân vật.

• Điểm khác nhau: Cách nói của Gra-ti-a-nô dùng để thể hiện lời khen đến với quan tòa nhưng cũng lại như một câu hỏi dành cho Sai-lốc qua các từ cảm thán “hả”, “nhỉ”. Còn cách nói của Sai-lốc cũng là dành để khen quan toàn nhưng nó trực tiếp và chủ động hơn.

>> Xem thêm: Soạn văn 12 cánh diều 

3. Soạn bài Thực thi công lí: Trả lời câu hỏi cuối bài 

3.1 Câu 1 trang 62 SGK Văn 9/1 Cánh diều 

Liệt kê các hành động kịch của nhân vật Poóc-xi-a và Sai-lốc trong đoạn trích Thực thi công lí, từ đó hãy nêu tình huống kịch trong đoạn trích.

- Các hành động kịch của nhân vật Poóc-xi-a:

• Poóc-xi-a đã hỏi về tên của Sai-lốc và đưa ra nhận định về vụ kiện của Sai-lốc.

• Hỏi An-tô-ni-ô về vấn đề thừa nhận văn khế.

• Đưa ra những bằng chứng và lý lẽ để yêu cầu buộc Sai-lốc khoai hồng.

• Đưa ra câu hỏi cho Ba-sa-ni-ô về vấn đề hoàn lại tiền cho Sai-lốc.

• Yêu cầu Sai-lốc phải đưa ra được tờ văn khế.

• Nhấn mạnh lại yêu cầu khoan hồng tới Sai-lốc.

• Đưa ra yêu cầu cho An-tô-ni-a là phải phanh ngực ra.

• Đưa ra những bằng chứng và lý lẽ để khẳng định rằng tờ văn khế đã cho phép Sai-lốc lấy thịt nhưng không được phép làm mất đi bất kỳ một giọt máu nào.

• Đưa ra lời kết luận, luận tội ác và tuyên án Sai-lốc.

- Các hành động kịch của nhân vật Sai-lốc:

• Ông nhất quyết không chấp nhận lời yêu cầu khoan hồng và muốn được giải thích ý kiến của mình.

• Yêu cầu phải thực thi công lý và làm theo các điều khoản có trong văn khế.

• Đưa ra lời khen ngợi với Poóc-xi-a.

• Lấy ra tờ văn khế và đưa cho Poóc-xi-a.

• Sai-lốc yêu cầu Poóc-xi-a là người tiến hành phiên xét xử.

• Nói rất to để phản đối yêu cầu của Poóc-xi-a.

• Phải chấp nhận lời đề nghị.

• Xin được nợ tiền và đi.

• Từ bỏ vấn đề đòi nợ.

=> Tình huống kịch có trong tác phẩm: Sai-lốc đã kiện An-tô-ni-a ra tòa để đòi thực hiện hình phạt có trong văn khế là lấy đi một cân thịt có trên người của An-tô-ni-a. Poóc-xi-a đã đưa ra những lý lẽ để yêu cầu Sai-lốc khoan hồng với An-tô-ni-a nhưng Sai-lốc nhất quyết không đồng ý. Sai-lốc yêu cầu phải thực hiện theo đúng công lý, theo pháp luật và theo những gì đã có trên tờ văn khế.

3.2 Câu 2 trang 62 SGK Văn 9/1 Cánh diều

Ghép phần văn bản ở cột A với cấu trúc đối thoại phù hợp ở cột B. Chỉ ra tác dụng của cách tổ chức các lời thoại đó.

• Câu (1) Từ “Poóc-xi-a: Tên ông có phải là Sai-lốc không?” đến “Tôi khăng khăng một mực yêu cầu theo đúng văn khế." sử dụng cấu trúc đối thoại (d) Thăm dò - Lảng tránh

• Câu (2) Từ “An-tô-ni-ô: Tôi khẩn cầu tòa tuyên án đi cho.” đến “Nào, anh, chuẩn bị đi.” sử dụng cấu trúc đối thoại (b) Thuyết phục – Phản đối.

• Câu (3) Từ “Poóc-xi-a: Khoan đã, chưa hết." đến hết sử dụng cấu trúc đối thoại (a) Tấn công, luận tội - Xuống nước, đầu hàng.

=> Tác dụng của cách tổ chức các lời thoại trên: Việc tổ chức lời thoại như trên đã phần nào thể hiện được sự mưu trí, thông minh của nhân vật Poóc-xi-a. Ngay từ ban đầu cô đã sử dụng những lời lẽ, dẫn chứng của mình để thuyết phục tên Sai-lốc sẽ khoan nhượng và thay đổi ý kiến quái ác. Nhưng tên đó nhất quyết không đồng ý nên cô đã thay đổi cách nói chuyện của mình. Cô vẫn không bỏ cuộc nhưng lại sử dụng những lời lẽ nhẹ nhàng hơn, chưa tấn công trực diện mà tìm cách khiến cho Sai-lốc buông lỏng sự cảnh giác.

Mỗi câu nói của cô đều có ý nghĩa và mục đích riêng nên chỉ chờ đến cơ hội phù hợp là cô tung ra đòn quyết định khiến hắn phải sập bẫy. Kết quả cuối cùng, qua sự thông minh và khéo léo của mình mà Sai-lốc không những không lấy được lạng thịt nào của An-tô-ni-a mà còn khiến hắn mất đi tài sản của mình.

Sổ tay ngữ văn chính là bí kíp giúp các em học văn dễ dàng hơn. Rất nhiều tips học văn hiệu quả chỉ được bật mí trong cuốn sổ tay này thôi đấy. Đăng ký ngay để nhận thật nhiều ưu đãi nhé!

3.3 Câu 3 trang 62 SGK Văn 9/1 Cánh diều

Chỉ ra và nêu nhận xét của em về xung đột kịch trong đoạn trích. (Gợi ý: Xung đột xảy ra giữa ai với ai và về điều gì? Đỉnh điểm của xung đột là khi nào? Xung đột được giải quyết bằng cách nào? Cảm xúc của người đọc diễn biến như thế nào theo mức độ phát triển của xung đột?....).

- Xung đột kịch xảy ra giữa hai nhân vật Sai-lốc và An-tô-ni-ô về vấn đề vay tiền. An-tô-ni-ô đã ký khế ước vay tiền của Sai-lốc nhưng đã đến ngày phải trả mà chưa có tiền nên An-tô-ni-ô phải chịu hình phạt vi phạm khế ước.

- Để giải quyết xung đột, cả hai đã phải nhờ đến quan tòa xét xử. Nhờ sự khéo léo và thông minh của mình mà Poóc-xi-a đã giải quyết được xung đột, giúp cho An-tô-ni-ô thoát khỏi âm mưu độc ác của tên Sai-lốc gian ác.

- Cảm xúc của người đọc thay đổi liên tục theo diễn biến của mỗi xung đột. Khi mà Poóc-xi-a nêu ra ý kiến thuyết phục Sai-lốc đồng ý giải quyết vấn đề một cách khoan hồng nhẹ nhàng thì mọi người sẽ có cảm giác đúng đắn và thuyết phục. Đến khi Sai-lốc nhất quyết phải xử phạt theo khế ước, lấy được một cân thịt trên người An-tô-ni-a thì người đọc sẽ cảm thấy ghê sợ, kinh hãi. Sau đó, khi mọi xung đột được giải quyết ổn thỏa, kẻ xấu đã bị trừng trị, người tốt được bình an thì mọi người cảm thấy vui mừng, thỏa mãn.

3.4 Câu 4 trang 62 SGK Văn 9/1 Cánh diều

Qua lời thoại và hành động kịch của nhân vật, hãy làm rõ tính cách của nhân vật Sai-lốc. Vì sao đây là một nhân vật hài kịch?

- Qua lời thoại và hành động kịch của nhân vật, người đọc có thể thấy được Sai-lốc là một kẻ xấu xa, tham lam. Ông ta là người chuyên cho người khó khăn vay tiền để lấy lãi cao. Do ghen ghét An-tô-ni-ô luôn cho vay mà không lấy lãi nên ông phải hạ mức lãi suất xuống để cạnh tranh.

=> Ông ta còn là kẻ nịnh bợ, lẻo mép khi liên tục khen ngợi quan tòa.

Sai-lốc là người có bản tính ác độc, tàn nhẫn:

• Dù Poóc-xi-a đưa ra rất nhiều lý lẽ hợp tình hợp lý nhưng ông vẫn nhất quyết không chấp nhận cách hòa giải, bắt phiên tòa phải thực hiện hình phạt theo đúng khế ước.
• Ông tàn nhẫn bắt phải lấy được phần thịt ở trên ngực, chỗ sát tim. Đây là vị trí rất nguy hiểm, không chỉ khiến người ta đau đớn mà thậm chỉ có thể lấy mạng người khác.
• Sai-lốc còn cảm thấy hào hứng hành hạ người khác đến nỗi chuẩn bị sẵn sàng cân để mang đến tòa xét xử, sẵn sàng xẻo thịt của An-tô-ni-ô bất cứ khi nào.

3.5 Câu 5 trang 62 SGK Văn 9/1 Cánh diều

Theo em, có nên sáp nhập tất cả những lời tuyên án, luận tội của Poóc-xi-a dành cho Sai-lốc vào một lượt lời thoại không? Vì sao? Qua đoạn trích, hãy nêu và làm rõ nhận xét của em về nhân vật Poóc-xi-a.

Theo em, có thể sáp nhập tất cả lời tuyên án, luận tội của Poóc-xi-a danh cho Sai-lốc vào trong một lượt lời thoại. Bởi khi tất cả các luận tội được kéo dài liên tiếp, không có bất kỳ ai chen lời vào sẽ tạo ra sự uy nghi cũng như quyền lực tuyệt đối của Poóc-xi-a. Không một ai ý kiến nghĩa là mọi lời Poóc-xi-a đưa ra đều hợp cả tình lẫn lý khiến cho Sai-lốc cảm thấy bất ngờ không thể thốt lên lời phản biện khi có kết quả.

Qua tác phẩm, người đọc có thể thấy được Poóc-xi-a là một người phụ nữ thông minh, cơ trí, khéo léo trong mỗi lời nói của mình. Cô khéo léo đến mức có thể đóng giả thành một chàng tiến sĩ, là luật sư có thể khiến cho Sai-lốc khuất phục không thể cãi lại. Tất cả những lời mà Poóc-xi-a nói ra đều như những lời tuyên án một cách đanh thép, mạnh mẽ và rất thuyết phục. Cô khéo léo sử dụng trí thông minh của mình để đưa tên cáo già Sai-lốc vào tròng, khiến cho mưu kế của hắn không chỉ thất bại thảm hại mà còn bị mắt thêm tiền.

b) "[...] tôi khẩn cầu các ngài: các ngài hãy bắt công lí phải nhượng bộ, nhân danh uy quyền của các ngài; các ngài hãy làm cái việc sai trái nhỏ đó để nhằm một việc nhân nghĩa rất lớn. [...]" (lời của Ba-sa-ni-ô).

c) "Không có quyền lực nào ở Vơ-ni-dơ có quyền thay đổi một sắc lệnh đã ban bố; làm như vậy sẽ tạo nên một tiền lệ, và vin vào cái gương đó, trăm nghìn sự nhũng lạm sẽ xúm lại làm hại nhà nước; không thể làm như thế được."(lời của Poóc-xi-a).

Trong ba câu trên, em lựa chọn đối thoại c) - đây là lời nói của Poóc-xi-a. Theo em, lời Poóc-xi-a quả thực chính xác không chỉ trong tác phẩm mà nó còn đúng trong cuộc sống thường ngày. Mọi sắc lệnh đưa ra đều phải được thi hành một cách công bằng và chính xác, không được tạo ra bất cứ trường hợp ngoại lệ nào. Bởi một khi có tiền lệ thì sau đó sẽ xảy ra rất nhiều ngoại lệ khác khiến cho sự công bằng không được đảm bảo. Khi ta phá vỡ luật lệ thì hiển nhiên sẽ có rất nhiều kẻ xấu lộng quyền và người tốt sẽ phải chịu thua thiệt. 

Đây cũng chính là lời nhắc nhở và cảnh tỉnh cho pháp luật đương thời, luật pháp phải được thực thi trong mọi trường hợp. Bất cứ ai cũng không thể được bao che, có tiền cũng không thể thay đổi luật pháp để đảm bảo một đất nước công bằng, công minh.Qua bài viết trên, Vuihoc đã mang đến cho các em Soạn bài Thực thi công lí| Văn 12 tập 1 Cánh diều. Hy vọng qua bài viết này các em sẽ có thêm những gợi ý và hướng dẫn trọng điểm cho tác phẩm, giúp các em hiểu tác phẩm một cách chi tiết hơn. Để bổ sung thêm nhiều kiến thức bổ ích với các chủ đề cũng như nội dung khác nhau, các em hãy thường xuyên theo dõi các bài viết mới nhất của Vuihoc nhé.

3.6 Câu 6 trang 62 SGK Văn 9/1 Cánh diều

Hãy lựa chọn để đối thoại với một trong các ý kiến sau đây (Gợi ý: đồng tình, không đồng tình, lí do,...).

a) "Chính bản chất của sự khoan hồng là không vâng theo áp lực; nó từ trên trời sa xuống như một trận mưa tốt lành; nó được trời ban phước hai lần: được ban phước trong kẻ ra ơn cũng như trong kẻ chịu ơn." (lời của Poóc-xi-a).

b) "[...] tôi khẩn cầu các ngài: các ngài hãy bắt công lí phải nhượng bộ, nhân danh uy quyền của các ngài; các ngài hãy làm cái việc sai trái nhỏ đó để nhằm một việc nhân nghĩa rất lớn. [...]" (lời của Ba-sa-ni-ô).

c) "Không có quyền lực nào ở Vơ-ni-dơ có quyền thay đổi một sắc lệnh đã ban bố; làm như vậy sẽ tạo nên một tiền lệ, và vin vào cái gương đó, trăm nghìn sự nhũng lạm sẽ xúm lại làm hại nhà nước; không thể làm như thế được."(lời của Poóc-xi-a).

- Trong ba câu trên, em lựa chọn đối thoại c) - đây là lời nói của Poóc-xi-a. Theo em, lời Poóc-xi-a quả thực chính xác không chỉ trong tác phẩm mà nó còn đúng trong cuộc sống thường ngày. Mọi sắc lệnh đưa ra đều phải được thi hành một cách công bằng và chính xác, không được tạo ra bất cứ trường hợp ngoại lệ nào. Bởi một khi có tiền lệ thì sau đó sẽ xảy ra rất nhiều ngoại lệ khác khiến cho sự công bằng không được đảm bảo. Khi ta phá vỡ luật lệ thì hiển nhiên sẽ có rất nhiều kẻ xấu lộng quyền và người tốt sẽ phải chịu thua thiệt. 

- Đây cũng chính là lời nhắc nhở và cảnh tỉnh cho pháp luật đương thời, luật pháp phải được thực thi trong mọi trường hợp. Bất cứ ai cũng không thể được bao che, có tiền cũng không thể thay đổi luật pháp để đảm bảo một đất nước công bằng, công minh.

Qua bài viết trên, Vuihoc đã mang đến cho các em Soạn bài Thực thi công lí Văn 12 tập 1 Cánh diều. Hy vọng qua bài viết này các em sẽ có thêm những gợi ý và hướng dẫn trọng điểm cho tác phẩm, giúp các em hiểu tác phẩm một cách chi tiết hơn. Để bổ sung thêm nhiều kiến thức bổ ích với các chủ đề cũng như nội dung khác nhau, các em hãy thường xuyên theo dõi các bài viết mới nhất của Vuihoc nhé.

>> Mời bạn tham khảo thêm: 

• Viết bài nghị luận so sánh, đánh giá hai tác phẩm truyện
• Tự đánh giá: Hai cõi U Minh
• Quan thanh tra