Soạn bài Viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện

1. Soạn bài Viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện: Bài viết tham khảo

1.1 Câu 1 trang 32 SGK Văn 10/1 kết nối tri thức

Vấn đề chính đang được bàn luận là gì?

Phương pháp giải:

Xem lại văn bản trong trang 32

Lời giải chi tiết:

Vấn đề chính chính là sự vô giá của quà tặng xuất hiện trong tác phẩm truyện ngắn “Quà giáng sinh” của O.Hen-ry.

1.2 Câu 2 trang 32 SGK Văn 10/1 kết nối tri thức

Bài nghị luận phía trên giúp cho người đọc có thêm hiểu biết gì về tác phẩm truyện ngắn “Quà Giáng sinh”?

Phương pháp giải:

Xem lại văn bản sau đó thử suy nghĩ nó gợi ra cho em những điều gì về tác phẩm truyện ngắn này

Lời giải chi tiết:

Bài văn nghị luận đã cung cấp rất nhiều thông tin giá trị về tác phẩm truyện ngắn Quà Giáng sinh của O.Hen-ry đó là Nội dung chính của truyện, cốt truyện, các tuyến nhân vật, tình huống truyện, lời thoại và ngôi kể,..

1.3 Câu 3 trang 32 SGK Văn 10/1 kết nối tri thức

Tác giả bài viết đã triển khai những luận điểm theo trình tự như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, tìm những luận điểm và nhận xét về hệ thống luận điểm mà tác giả đã triển khai để tìm ra được trình tự của chúng

Lời giải chi tiết:

Trong văn bản nói trên, người viết đã phân tích và đánh giá các đặc sắc nghệ thuật trước, sau đó mới bắt đầu phân tích, đánh giá chủ đề.

Đăng ký ngay khóa học PAS THPT để được lên lộ trình ôn thi tốt nghiệp sớm nhất!

2.  Soạn bài Viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện: Thực hành viết 

2.1 Lập dàn ý 

Dàn ý phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện “Chữ người tử tù”.

* Mở bài: 

- Giới thiệu khái quát về tác giả Nguyễn Tuân: là một nhà văn vô cùng tài ba, uyên bác.

- Giới thiệu khái quát về tác phẩm “Chữ người tử tù”. 

* Thân bài: 

Ý 1: Tình huống truyện hết sức đặc biệt

- Huấn Cao - một tử tù và viên quản ngục đã tình cờ gặp nhau sau đó trở thành tri âm tri kỉ trong một hoàn cảnh cũng vô cùng đặc biệt là nhà lao, nơi mà quản ngục làm việc.

- Tình huống truyện độc đáo ấy đã làm nổi bật thêm vẻ đẹp cho hình tượng nhân vật Huấn Cao, làm sáng tỏ được tấm lòng biệt nhỡn liên tài của quản ngục đồng thời cũng thể hiện sâu sắc chủ đề của tác phẩm: ca ngợi cái đẹp và cái thiện có thể chiến thắng những cái xấu cái ác ngay ở bất cứ đâu cho dù bóng tối bao trùm hay nơi cái ác ngự trị.

Ý 2: Vẻ đẹp của các nhân vật

* Nhân vật Huấn Cao

- Huấn Cao được lấy nguyên mẫu từ nhân vật Cao Bá Quát - một con người vô cùng lỗi lạc thời trung đại.

-  Huấn Cao là một người nghệ sĩ tài ba:

+ Là người nổi tiếng có “tài viết chữ rất nhanh, rất đẹp”. Hơn thế nữa mỗi con chữ của Huấn Cao còn chứa đựng niềm khát vọng và hoài bão tung hoành cả một đời người.

+ “Có được chữ ông Huấn là có được báu vật ở đời”.

⇒ Ca ngợi về nét tài ba của Huấn Cao, Nguyễn Tuân đã thể hiện được tư tưởng nghệ thuật của mình: kính trọng những con người tài ba tài tử, trân trọng và gìn giữ nghệ thuật thư pháp cổ truyền của dân tộc ta

- Là anh hùng với khí phách hiên ngang

+ Thể hiện rõ nét thông qua các hành động như dỗ gông hay thảm nhiên nhận rượu thịt

+ Trong mọi hoàn cảnh khí phách hiên ngang đó vẫn không hề thay đổi

- Là người có thiên lương vô cùng trong sáng cùng với nhân cách cao cả

+ Quan niệm cho chữ: trừ chỗ tri kỉ ngoài ra không vì bất cứ vàng bạc châu báu nào mà cho chữ

+ Đối với quản ngục:

Khi chưa biết được tấm lòng của quản ngục Huấn Cao cho rằng hắn là kẻ tiểu nhân rồi tỏ ra khinh biệt " Ngươi hỏi ta muốn gì? Ta chỉ muốn từ có một điều. Là nhà ngươi đừng đặt chân vào đây nữa".

Khi nhận ra được tấm lòng của quản ngục Huấn Cao không những cho ông chữ mà còn coi quản ngục như một tri âm tri kỉ.

⇒ Huấn Cao là hình tượng của vẻ đẹp uy nghi giữa cái tài với cái tâm của người nghệ sĩ, của một bậc anh hùng tuy thất thế nhưng vẫn rất hiên ngang.

* Nhân vật quản ngục

- Một tấm lòng hết sức biệt nhỡn liên tài.

- Có sở thích cao quý đó là chơi chữ.

Ý 3: Cảnh cho chữ - đây là “Cảnh tượng xưa nay chưa từng có”

- Không gian: trong ngục tối ẩm ướt và bẩn thỉu.

- Thời gian: vào đêm khuya.

- Dấu hiệu:

+ Người cho chữ là một tử tù, người xin chữ lại là quản ngục

+ Người cho chữ mất quyền tự do cổ phải đeo gông chân vướng xiềng nhưng vẫn rất hiên ngang và chủ động trong khi quản ngục - người xin chữ thì ngược lại khúm núm và bị động.

+ Tử tù lại là người đi khuyên răn quản ngục.

- Sự hoán đổi về ngôi vị:

+ Ý nghĩa lời khuyên của nhân vật Huấn Cao: cái đẹp có thể được sản sinh ở nơi đất chết, nơi mà tội ác ngự trị nhưng không thể nào sống chung với cái xấu cái ác. Người ta chỉ xứng đáng được thưởng thức cái đẹp khi vẫn giữ được tâm hồn thiên lương.

+ Tác dụng: cảm hóa lòng người.

⇒ Điều lạ lùng ở đây không chỉ là thú chơi chữ tao nhã và thanh cao được thể hiện ở một nơi tối tăm và bẩn thỉu, người trổ tài là một kẻ tử tù mà đặc biệt hơn nữa đó là trong chốn lao tù tối tăm đó cảnh cho chữ được xem là sự thăng hoa của cái tài và cái đẹp, người tử tù sắp chết lại có thể cảm hóa được viên quản ngục. Chính những điều ấy đã tạo nên một hào quang rực rỡ và bất tử cho hình tượng của Huấn Cao.

* Kết bài: 

- Khái quát về giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm:

+ Nội dung: Khắc họa vô cùng thành công nhân vật Huấn Cao, người nghệ sĩ tài ba tài tử có thiên lương rất trong sáng, tiêu biểu cho kiểu người chỉ còn vang bóng ở trong thời kì trước cách mạng. Qua đó, ta thấy được quan niệm về thẩm mĩ của nhà văn Nguyễn Tuân.

+ Đặc sắc nghệ thuật: xây dựng tình huống truyện hết sức độc đáo với màu sắc, không khí cổ xưa; thủ pháp đối lập đã được đẩy lên đến đỉnh cao; sử dụng ngôn ngữ góc cạnh và giàu tính tạo hình.

- Cảm nhận tổng quát của em về giá trị của tác phẩm.

2.2 Viết bài 

Lựa chọn một tác phẩm truyện mà em yêu thích, gợi cho em nhiều hứng thú và suy ngẫm: Lựa chọn Truyện “Chữ người tử tù” – Nguyễn Tuân.  

Viết bài theo dàn ý đã lập.  

Bài viết tham khảo:

Nguyễn Tuân được đánh giá là một “nhà văn lớn, một nghệ sĩ suốt đời đi tìm cái đẹp”, ông có vị trí cũng như ý nghĩa hết sức quan trọng đối với nền văn học Việt Nam. Trước cách mạng ông đã thoát li hiện thực, tìm lại một thời vang bóng, tập “Vang bóng một thời” chính là tập truyện phải nói là tiêu biểu nhất trong phong cách của ông trước cách mạng. Trong đó ta không thể nào không nhắc tới “Chữ người tử tù” với niềm trân trọng thú viết chữ hết sức tao nhã truyền thống.

“Chữ người tử tù” được in ở tập “Vang bóng một thời” xuất bản vào năm 1940, tác phẩm khi xuất hiện trong tạp chí Tao đàn có tên là “Dòng chữ cuối cùng”, sau in thành sách thì đổi thành “Chữ người tử tù”. Tác phẩm đã truyền tải rất đầy đủ tinh thần của tác giả, cũng như thể hiện rõ được giá trị nhân văn của tác phẩm. “Chữ” là hiện thân của cái tài, cái đẹp, sự sáng tạo ra cái đẹp, cần được tôn vinh và ngợi ca. “Người tử tù” là đại diện của cái xấu và cái ác, cần phải được loại bỏ ngay khỏi xã hội.

Sổ tay Ngữ Văn tổng hợp các tips học văn hiệu quả giá chỉ bằng một cốc trà sữa. Nhanh tay đặt hàng thôi bạn ơi!!!

Tác phẩm có tình huống gặp gỡ vô cùng độc đáo, khác lạ, chúng diễn ra ở trong hoàn cảnh nhà tù, vào những ngày tháng cuối cùng của người tử tù Huấn Cao, một người luôn mang chí lớn và tài năng lớn nhưng không gặp đúng thời. Vị thế xã hội của hai nhân vật cũng có rất nhiều sự đối nghịch. Huấn Cao là kẻ tử tù, muốn lật đổ trật tự của xã hội đương thời. Còn quản ngục là người đứng đầu của trại giam tỉnh Sơn, đại diện cho luật lệ và trật tự của xã hội đương thời. Nhưng ở bình diện nghệ thuật, vị thế của họ lại bị đảo ngược với nhau hoàn toàn: Huấn Cao là người có tài về viết thư pháp, người sáng tạo ra những cái đẹp, còn quản ngục là người yêu thích và trân trọng cái đẹp cũng như người sáng tạo ra cái đẹp. Đó là mối quan hệ vô cùng gắn bó và khăng khít chặt chẽ với nhau. Với tình huống truyện chứa đầy sự độc đáo đã giúp cho câu chuyện phát triển theo logic, hợp lí và được đẩy lên đến cao trào. Qua đó giúp bộc lộ được tính cách của nhân vật và làm nổi bật lên chủ đề của truyện: Sự bất tử của cái đẹp và sự chiến thắng của cái đẹp. Sức mạnh có thể cảm hóa con người của cái đẹp.

Nổi bật trong tác phẩm chính là nhân vật Huấn Cao, người có tài viết chữ đẹp và nổi tiếng ở khắp mọi nơi: “người mà vùng tỉnh Sơn ta vẫn khen cái tài viết chữ rất nhanh và rất đẹp” tiếng tăm của ông khiến ai ai cũng biết đến. Cái tài của ông còn được gắn liền với sự khát khao, sự nể trọng của người đời. Có được chữ của Huấn Cao chính là niềm mong mỏi của tất cả mọi người, được treo chữ của ông trong nhà cũng là niềm vui và niềm vinh dự lớn. Cái tài của Huấn Cao không chỉ dừng lại tại mức độ bình thường mà đã đạt được tới độ phi thường, siêu phàm.

Không chỉ tài năng, vẻ đẹp của nhân vật Huấn Cao còn là vẻ đẹp của sự thiên lương trong sáng: “Tính ông vốn khoảnh, trừ chỗ tri kỉ, ông ít chịu cho chữ”. “Khoảnh” ở đây có thể hiểu rằng sự kiêu ngạo về tài năng viết chữ, bởi ông có thể ý thức được giá trị của tài năng, luôn tôn trọng từng chữ mà mình viết ra. Mỗi chữ ông viết ra như một món quà mà thượng đế đã ban tặng cho bản thân nên chỉ có thể sử dụng những chữ đó để trao cho những tấm lòng khác trong thiên hạ. 

Ở Huấn Cao ta còn có thể thấy được trong ông một vẻ đẹp của con người có nghĩa khí và khí phách hơn người. Ông là người rất giỏi chữ nghĩa nhưng không đi theo một lối mòn nhất định, dám cầm đầu cả một cuộc đại phản và dám đối đầu với triều đình. Khi bị bắt ông vẫn giữ vững tư thế hiên ngang, trước lời đe dọa của kẻ lính áp giải tù, Huấn Cao không hề để tâm, thậm chí còn coi thường và vẫn lạnh lùng chúc mũi gông để đánh thuỳnh một cái xuống nền đá tảng… Khi viên quản ngục xuống tận phòng giam để hỏi han ân cần và chu đáo, Huấn Cao tỏ ra vô cùng khinh bạc đến điều: “Ngươi hỏi ta muốn gì, ta chỉ muốn có một điều, là nhà ngươi đừng đặt chân vào đây”. Vào thời điểm ông nhận được tin dữ (ngày mai vào kinh để chịu án chém), Huấn Cao vẫn bình tĩnh và mỉm cười.

Và đẹp nhất có lẽ là cảnh cho chữ, cả ba vẻ đẹp của ông đã được hội tụ và tỏa sáng lúc đó. Trên tấm vải trắng vẫn còn nguyên vẹn lần hồ, chữ của Huấn Cao “vuông tươi tắn” nói lên hoài bão, sự tung hoành của một người có khí phách. Ông không để tâm tới mọi điều xung quanh mà chỉ tập trung vào việc tạo ra được những con chữ tuyệt tác. Với việc quản ngục xin chữ, Huấn Cao cũng đã hiểu ra tấm lòng của viên quản ngục, trong những giây phút cuối đời ông đã viết tặng chữ cho viên quản ngục, dành tặng cho những tấm lòng biệt nhỡn liên tài ở trong thiên hạ.

Viên quản ngục là người có số phận hết sức bi kịch. Ông vốn có tính cách rất dịu dàng, biết coi trọng những người ngay thẳng, nhưng lại phải sống trong cảnh tù đày – môi trường chỉ toàn sự tàn nhẫn và lừa lọc. Nhân cách cao đẹp của ông cũng đối lập hoàn toàn với hoàn cảnh sống trong tù đầy, lại bị giam hãm. Ông tự nhận thức được về ki kịch của mình, bi kịch của sự lầm đường lạc lối và chọn nhầm nghề. Nhưng dù vậy, trong viên quản ngục vẫn giữ được một tâm hồn cao đẹp, tâm hồn của một người nghệ sĩ thực thụ. Ông khao khát có được chữ từ Huấn Cao để có thể treo trong nhà, và nếu không xin được chữ của ông Huấn thì quả là điều đáng tiếc. 

Trong những ngày cuối cùng của ông Huấn, viên quản ngục có hành động rất bất thường và biệt nhỡn với người tử tù. Cũng như Huấn Cao, vẻ đẹp tâm hồn của viên quản ngục được thể hiện rất rõ nét ở đoạn cho chữ. Ông trân trọng và ngưỡng mộ nên đã bất chấp tất cả mọi thứ để tổ chức một đêm xin chữ từ trước đến nay chưa từng có. Ba con người với ba nhân cách cao đẹp chụm lại để chứng kiến được những nét chữ đang dần dần hiện ra…, 

Tác phẩm đã sáng tạo ra tình huống truyện hết sức độc đáo. Với nghệ thuật xây dựng nhân vật vô cùng đặc sắc, mỗi nhân vật mang đến một vẻ đẹp riêng, vẻ đẹp của sự thiên lương, khí phách và trọng đãi với người tài. Đồng thời tác phẩm cũng thành công khi tác giả Nguyễn Tuân đã gợi lên một không khí cổ xưa nay chỉ còn vang bóng. Nhịp điệu câu văn chậm rãi và thong thả, góp phần giúp phục chế lại không khí cổ xưa cho tác phẩm. Bút pháp đối lập tương phản được vận dụng thành thục và tài hoa.

Qua truyện ngắn Chữ người tử tù, tác giả Nguyễn Tuân đã thể hiện sự tin tưởng vào sự chiến thắng tất yếu của cái đẹp hay cái thiên lương với cái xấu xa và sự tàn nhẫn. Đồng thời ông cũng thể hiện được tấm lòng trân trọng những giá trị của văn hóa truyền thống, qua đó kín đáo bộc lộ ra lòng yêu nước. Với nghệ thuật xây dựng tình huống hết sức đặc sắc cùng với ngôn ngữ tài hoa đã góp phần tạo nên sự thành công cho tác phẩm.

Chuẩn bị trước phần Soạn bài Viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện sẽ giúp các em dễ dàng hiểu và trả lời được những câu hỏi được đặt ra. Bài viết trên đây đã cung cấp đầy đủ thông tin về cách viết văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện. Nếu các em muốn học cách viết văn nghị luận về một chủ đề nào khác của chương trình ngữ văn 10 nói riêng hay kể cả những kiến thức thuộc môn học khác nữa, các em hãy nhanh chóng truy cập vào website của VUIHOC là vuihoc.vn để có thể đăng ký khoá học sau đó trải nghiệm học tập cùng thầy cô VUIHOC ngay nhé!

>> Mời bạn tham khảo thêm: 

• Soạn bài Thực hành tiếng việt Sử dụng từ Hán Việt
• Soạn bài Chữ người tử tù
• Soạn bài Tản Viên từ Phán sự lục